AmsterdamCentraal.nl

Zelf behoor ik tot een generatie die is opgegroeid met Lubbers, Thatcher en Pinochet, Wham! en Ultravox, met de kruisraket en de neutronenbom, Ron's Honeymoon Quiz en Wedden Dat. Die gelukkige tijd beleefde ik tussen de weidse bloemkoolvelden van het Westfriese platteland. Van enige beklemming was in mijn jeugd dan ook geen sprake, en het heeft lang geduurd voor ik De Avonden op waarde wist te schatten.

Meer dan eens heb ik, als de bedompte lucht van ingemaakte tuinbonen en appelmoes, de voortdurend in- en uitgeschakelde radio, de angstdromen en de appel-bessen (bessen-appel is het eigenlijk) me naar de strot vlogen, het boek ruw in een hoek gesmeten en een jas aangeschoten. Wanneer mijn moeder vroeg waar ik naartoe ging bromde ik iets als: 'Ik heb de onrust, ik moet er uit,' en wandelde naar vrienden of bekenden.

Die truc had ik uiteraard afgekeken van Frits van Egters, de held van de geschiedenis. De tenenkrommende passages waarin Frits en zijn ouders elkaar ongewild het leven zuur maken, Frits' plechtstatige terzijdes, zijn geraffineerd sadisme en het onophoudelijk slap geoudehoer met zijn vrienden ben ik uiteindelijk op prijs gaan stellen, zozeer zelfs, dat ik er af en toe onbedaarlijk om moet lachen. Maar laten we ook de wandelingen door de stad niet vergeten.

Misschien is het een typisch Amsterdamse aandoening, maar de 'routebeschrijvingen' in De Avonden kan ik niet lezen zonder in gedachten mee te lopen. 'Hij sloeg bij de rivier links af...' (yep, Amsteldijk) '...en ging over de granieten oeverrand lopen. Hij liep een brug met dikke stenen balustrades over...' (Nieuwe Amstelbrug), '...volgde de andere oever...' (Weesperzijde), '...passeerde een brede, drukke straat...' (Sarphatistraat, check), '...en sloeg tenslotte de straat langs een gracht in, aan welks begin pakhuizen stonden.'

Al leunstoelreizend ben ik zodoende aan de Nieuwe Prinsengracht beland, aan welks begin inderdaad pakhuizen staan. Maar niet alle wandelingen in De Avonden zijn even helder beschreven. En hoewel de in het boek beschreven huizen wel degelijk bestonden, en toebehoorden aan Reves ouders, zijn vrienden of zijn broer Karel, heeft Reve soms de huisnummers - om begrijpelijke redenen - verhaspeld.

Gelukkig is er het boekje Ik haat Amsterdam... Amsterdam is een gedoemde stad, een wandelgidsje door het Amsterdam van Gerard Reve. In dit boekje, geschreven door Hans Hafkamp en uitgegeven door Bas Lubberhuizen, zijn twee wandelroutes opgenomen. Een ervan voert langs een aantal adressen waar Reve heeft gewoond, en langs plekken die in zijn werk voorkomen, zoals Artis en het schuilkerkje Ons' Lieve Heer op Solder. De andere route leidt langs de voornaamste locaties uit De Avonden: het huis van Joop van Egters aan de Amstel, de woning van Viktor Poort aan de Weesperzijde en natuurlijk langs 'Schilderskade 66', met de mogelijke uitzondering van Lauriergracht, no. 37 het bekendste adres in de Nederlandse literatuur.

Zoals de titel van het boekje al aangeeft is het, na Reves vertrek in 1970, tussen hem en Amsterdam nooit meer helemaal goedgekomen. Althans, wat Reve betreft. De stad, die hem in de jaren '80 nog tot persona non grata verklaarde omdat hij, net als Willem Frederik Hermans, Zuid-Afrika had bezocht, doet er - zelfs postuum - van alles aan om het weer een beetje goed te maken. Zo werd afgelopen najaar het Gerard Reve Museum geopend in de nieuwe bibliotheek op het Oosterdokseiland.

Kabaal of niet, als lezers hoeven we ons daar weinig meer van aan te trekken. Met Hafkamps boekje in de hand (en De Avonden in de binnenzak) kunnen we een mooie tocht maken, langs de Amstel en de Jozef Israëlskade, door de Rivieren- en de Stadionbuurt. Daarmee hoeven we niet te wachten tot de laatste tien dagen van het jaar. Het hoeft zelfs niet eens 's avonds. Sta komend weekeinde eens vroeg op en maak een heerlijke, verkwikkende ochtendwandeling. Maak er een vroege dag, een welbestede dag van. Men is buiten geweest, voelt zich fris en krijgt een goed humeur. Dit wordt geen bedorven en verprutste zondag.

_{Lezen: Ik haat Amsterdam... Amsterdam is een gedoemde stad, Een literaire wandeling door het Amsterdam van Gerard Reve, Hans Hafkamp, Amsterdam 1997, Uitgeverij Bas Lubberhuizen, ISBN 90-5937-093-x, € 13,50}