Ik begreep dat de kroegbazen niet alleen het bier en het meubilair, maar ook het complete personeel, ja, zelfs de clientèle uit Ierland hadden geïmporteerd, en dat de voertaal in de pub dus Engels was. Goed, als dat het spelletje was wilde ik best meespelen. Ik glimlachte en plaatste mijn bestelling in het Engels. Ik had er zelfs aardigheid in: het verleende een zekere authenticiteit aan de Ierse-pub-ervaring, alsof je op vakantie was in je eigen stad.
Het bleef niet bij de pubs: een paar jaar later waren de avondwinkels aan de beurt. Op een dinsdag stommelde ik een avondzaak binnen om een paar biertjes en een tros bananen. Achter de kassa zat een puisterige jongen met een kamerbreed Australisch accent. Er stond een lange rij en die rij schoot niet erg op. De jongen sprak geen woord Nederlands; iedere transactie ging gepaard met veel gebarentaal en hulpeloos gestamel. Ik beschouwde het als een incident, maar al snel was er in het hele centrum geen avondwinkel meer te vinden waar je met Nederlands terecht kon.
In de loop van de jaren negentig greep het expat-virus snel om zich heen. Broodjeszaken, tankstations, modewinkels en kapsalons gingen als dominostenen omver. Het aantal 'Ierse' pubs in de hoofdstad steeg explosief. Niet zelden werd een klassieke, door de tijd getekende Amsterdamse kroeg rücksichtslos gesloopt en vervangen door een dertien-in-een-dozijn prefab-pub. Dit alles ten behoeve van luie toeristen en expats, die ook in den vreemde hun lauwe bier, hun sponzige frites-met-azijn en hun eeuwige doperwtjes niet konden missen.
In 1999 kreeg mijn afdeling een Engelstalige manager. Een Schot. Nu was dat op zich niets bijzonders. We werkten voor een internationaal bedrijf en we werden geacht om een mondje Engels te spreken. Maar onze manager woonde en werkte al een kwart eeuw (vijfentwintig jaar!) in Nederland. En hij verrekte het om tijdens afdelingsmeetings of werkbesprekingen Nederlands te spreken.
Hij was onze taal niet helemaal onmachtig - de beledigingen die we achter zijn rug sisten verstond hij feilloos. Daarnaast kon hij zich min of meer verstaanbaar maken in een soort Nederlands van eigen vinding, dat ik voor het gemak maar Expatois zal noemen. Maar dat reserveerde hij voor jubilea, pensioneringen en andere feestelijke gelegenheden, wanneer hij, tot grote hilariteit van de aanwezigen (en vooral van hemzelf), toespraken hield in zijn eigen koeterwaals. Ik heb overplaatsing gevraagd en gekregen.
Sinds 2000 is het hek helemaal van de dam. Iedere sector van het bedrijfsleven wordt in rap tempo overgenomen door expats uit Groot-Brittannië, Ierland, de VS, Australië en zelfs Zuid-Afrika. Ze spreken geen woord Nederlands, weigeren de taal te leren, sturen hun kinderen naar Engelstalige scholen en sluiten zich op in Engelstalige ghetto's. U denkt dat ik overdrijf? Maak dan voor de grap eens een wandelingetje door de Beethovenstraat of het centrum van Amstelveen. In elke willekeurige achterstandswijk wordt meer - en beter - Nederlands gesproken.
Verleden week is de limiet bereikt. Ik liep een warme bakker binnen en vroeg om een half gesneden grof volkoren. Het meisje achter de toonbank, een Amerikaanse, viel me paniekerig in de rede: 'Hold it, hold it, I don't speak any Dutch!' Even stond ik in dubio. Ik kon natuurlijk proberen om in het Engels een half gesneden grof volkoren te bestellen. (Hoe deed je dat eigenlijk? A half cut rude wholemeal? Half a sliced rough fullcorn?) Ik kon me ook op mijn hielen omdraaien en met slaande deur vertrekken. Ik deed het laatste en ging naar de supermarkt.
Met mijn mandje vol boodschappen sloot ik aan bij de rij voor de kassa. De caissière was een bevallig Marokkaans meisje, compleet met hoofddoekje, dat me in accentloos Nederlands vroeg of ik een bonuskaart bezat en luchtmijlen beliefde. En terwijl ze mijn boodschappen over de scanner haalde hield ze even stil, met de zak boerderijdrop in haar hand, en keek me met een brede glimlach aan. 'Oôh,' zei ze, 'ik heb ook zin in drop!'
In de loop van de jaren negentig greep het expat-virus snel om zich heen. Broodjeszaken, tankstations, modewinkels en kapsalons gingen als dominostenen omver. Het aantal 'Ierse' pubs in de hoofdstad steeg explosief. Niet zelden werd een klassieke, door de tijd getekende Amsterdamse kroeg rücksichtslos gesloopt en vervangen door een dertien-in-een-dozijn prefab-pub. Dit alles ten behoeve van luie toeristen en expats, die ook in den vreemde hun lauwe bier, hun sponzige frites-met-azijn en hun eeuwige doperwtjes niet konden missen.
In 1999 kreeg mijn afdeling een Engelstalige manager. Een Schot. Nu was dat op zich niets bijzonders. We werkten voor een internationaal bedrijf en we werden geacht om een mondje Engels te spreken. Maar onze manager woonde en werkte al een kwart eeuw (vijfentwintig jaar!) in Nederland. En hij verrekte het om tijdens afdelingsmeetings of werkbesprekingen Nederlands te spreken.
Hij was onze taal niet helemaal onmachtig - de beledigingen die we achter zijn rug sisten verstond hij feilloos. Daarnaast kon hij zich min of meer verstaanbaar maken in een soort Nederlands van eigen vinding, dat ik voor het gemak maar Expatois zal noemen. Maar dat reserveerde hij voor jubilea, pensioneringen en andere feestelijke gelegenheden, wanneer hij, tot grote hilariteit van de aanwezigen (en vooral van hemzelf), toespraken hield in zijn eigen koeterwaals. Ik heb overplaatsing gevraagd en gekregen.
Sinds 2000 is het hek helemaal van de dam. Iedere sector van het bedrijfsleven wordt in rap tempo overgenomen door expats uit Groot-Brittannië, Ierland, de VS, Australië en zelfs Zuid-Afrika. Ze spreken geen woord Nederlands, weigeren de taal te leren, sturen hun kinderen naar Engelstalige scholen en sluiten zich op in Engelstalige ghetto's. U denkt dat ik overdrijf? Maak dan voor de grap eens een wandelingetje door de Beethovenstraat of het centrum van Amstelveen. In elke willekeurige achterstandswijk wordt meer - en beter - Nederlands gesproken.
Verleden week is de limiet bereikt. Ik liep een warme bakker binnen en vroeg om een half gesneden grof volkoren. Het meisje achter de toonbank, een Amerikaanse, viel me paniekerig in de rede: 'Hold it, hold it, I don't speak any Dutch!' Even stond ik in dubio. Ik kon natuurlijk proberen om in het Engels een half gesneden grof volkoren te bestellen. (Hoe deed je dat eigenlijk? A half cut rude wholemeal? Half a sliced rough fullcorn?) Ik kon me ook op mijn hielen omdraaien en met slaande deur vertrekken. Ik deed het laatste en ging naar de supermarkt.
Met mijn mandje vol boodschappen sloot ik aan bij de rij voor de kassa. De caissière was een bevallig Marokkaans meisje, compleet met hoofddoekje, dat me in accentloos Nederlands vroeg of ik een bonuskaart bezat en luchtmijlen beliefde. En terwijl ze mijn boodschappen over de scanner haalde hield ze even stil, met de zak boerderijdrop in haar hand, en keek me met een brede glimlach aan. 'Oôh,' zei ze, 'ik heb ook zin in drop!'
AT5 Nieuws
RTV Noord-Holland
Politie Amsterdam
Amsterdam.nl
RTV Amstelveen
Parool Nieuws Amsterdam
22 reacties op "Expatois"
maar wij willen in ons landje ook zooooooooo graag laten horen hoe goed wij in talen zijn (vaak ten onrechte) dus we hebben het wel een beetje over onzelf afgeroepen, vind je niet?
Wees trots en zuinig op je taal, spreek zelf niet voortdurend met 'streetwise' amerikaans doorspekt Nederlands.
Het is daarom toch ook gedeeltelijk een zaak van “eigen schuld dikke bult”.
Hoe weet je nou binnen een paar woorden dat iemand een Amerikaanse is? En dat de “bevallige Marokkaanse met hoofddoekje” (oh cliché) niet gewoon een Nederlands meisje is met een Turkse, Tunesische, Egyptische of misschien wel Griekse vader?
Waarom toch altijd die verbazing over derde generatie (!) tieners die normaal Nederlands spreken?
Overigens amusant om te lezen over de nep-Ierse kroegen en je bedrijf met het wonderlijke personeelsbeleid. Op mijn werk (Schiphol) en in mijn woonomgeving (Dapperbuurt) ontmoet ik alleen maar 'westerse allochtonen' die hun best doen om - terwijl iedereen ze steevast in het Engels aanspreekt - Nederlands te spreken.
Al met al denk ik dat je Amerikaanse bakkersmeisje gewoon een authentieke Amsterdamse was met een knap gevoel voor praten met een vet accent, die geen zin had om een hele hoop werk te verrichten voor iemand die alleen maar een half brood komt halen en daar bovenop hunkert naar commentaar over zijn goede keuze
en wat dacht je van de zuidafrikanen.
daar krijgt elk nieuw engels woord een eigen suidafrikaans synoniem.
het is droevig als we niet creatief genoeg zijn en gewoon steeds engelse kreten nawauwelen.
touchscreen = tastscherm
Ik stoor me niet aan het hoge gebruik van Engels in de stad. Ik vond het wel een mooi gevoel als ik van de Albert Cuyp naar de Dam moest elke dag, en niets dan Engels of een andere buitenlandse taal hoorde. Ik heb zelf dan ook geen enkel probleem om om te schakelen tussen Engels en Nederlands.
Het probleem in Nederland blijft echt altijd dat Engelssprekenden zich niet aan HOEVEN te passen, omdat iedereen in het Engels tegen ze begint. Vroeger maakte ik die fout ook, omdat ik het leuk vond om Engels te spreken.
Maar je moet het echt niet doen. Als een Amerikaan aangeeft dat ie Nederland wil leren, spreek hem langzaam aan in het Nederlands. Dan leert ie het ten minste.
Een Duitse vriendin van mij was een maand stilletjes aan het leren, 1x per week. Toen verkondigde dat ze alleen nog maar in het Nederlands aangesproken wilde worden. Twee maanden later sprak ze 't prima.
Ik stoor me ook niet aan Engelssprekenden Thijs. Als ik in Finland ben spreek ik ook Engels, omdat ik nu eenmaal geen Fins spreek. Ik ben blij als ik daar in het Engels antwoord krijg. Als ik dáár zou wonen zou ik zeker proberen om binnen redelijke tijd Fins te spreken. Noors lukte me binnen een half jaar, het Fins zal me wat meer moeite kosten, maar zoals die ex-baas van Marco die na jarenlang Amsterdam nog steeds zijn Nederlandse medewerkers in het Engels blijft aanspreken, dat vind ik ronduit onbeschaafd. (om geen ander woord te gebruiken).
Voor wat de Nederlanders betreft: spreek Nederlands of Engels, naar behoefte. Maar spreek a.u.b. niet die afschuwlijke hutspot van Nederlands doorspekt met leen-engels. Dat lijkt voor jongeren misschien wel stoer, maar het is zeker niet intelligent. De Nederlandse taal is beter gebruik waard.
Zo krijgen Engelstaligen misschien weer wat respect voor ONZE taal.
De serveerster kwam het terras op voor de bestelling.
“Een triple Westmalle graag!”
-What? Three beer?-
Dan kijk je nog eens naar binnen...
Dan denk je godverdomme ook al een 'sportscafe'geworden...
Jaaa ! Ik roep (en praktizeer het al jaren. Op mijn Rekenaar (Computer) heet de map software gewoon 'Zachtwaar', hardware 'Hardwaar', drivers heet 'Drijf', en ga zo maar door. In het begin klinkt het vreemd, na een tijdje weet je nniet beter. Het spreekt bovendien een stuk prettiger als je niet steeds in je hoofd van het ene taal-centrum naar het andere moet overschakelen (switchen)
Maar het is wel waar dat we het een beetje over ons zelf hebben afgeroepen. Een expat hoeft inderdaad geen woord Nederlands te kunnen spreken. Elke Nederlander, zeker in Amsterdam, spreekt graag Engels. Misschien komt het ook wel doordat we de hele dag Engels horen en lezen (TV, radio, computer, boeken) maar we normaliter niet de gelegenheid krijgen om het te spreken. Zodra er dan een Engelstalig expat opduikt wordt deze gelegenheid om Engels te kunnen spreken meteen met beide handen aangepakt.
Aan de ene kant is dit natuurlijk erg jammer. Ik ben een grote liefhebber van de Nederlandse taal en bezoek dan ook steevast b.v. elke Nederlandse film in de bioscoop. Het feit dat Nederlands dus een beetje aan het verdwijnen lijkt te zijn op sommige plekken vind ik dus erg jammer.
Aan de andere maakt deze situatie Nederland wel erg aantrekkelijk voor expats; een boost voor de lokale economie die we toch wel kunnen gebruiken. Niemand kan eigenlijk verwachten dat een expat die hier maar enkele jaren is het redelijk obscure Nederlands gaat leren. Stel dat je door je bedrijf wordt uitgezonden om bij een filiaal in Leeuwarden te werken voor een poosje; ga je dan ook Fries leren?
Als onze cultuur mensen zou verplichten om Nederlands te spreken (d.w.z., stel dat bijna geen enkele Nederlander Engels sprak), zouden er dan nog überhaupt expats komen naar Amsterdam?
Engels is in Amsterdam als tweede taal aan het groeien.
Hoe vaak heb ik al niet gezien dat bijv. Spaanstaligen bij aankomst
- Spaans kunnen
- 5 woorden Nederlands en
- een klein beetje Engels,
en dat ze na 5 jaar nog steeds
- Spaans kunnen
- 10 woorden Nederlands,
- maar intussen vloeiend Engels?
Ik vind het op zich prettig dat Amsterdam een internationale stad is, je woont in de wereld, niet in een dorp - en de toenemende dominantie van het Engels is een prijs die je betaalt.
Irritant vind ik soms wel die Engeltaligen die na 10 jaar hier wonen nog steeds doen alsof ze serieus proberen Nederlands te leren, terwijl onderhand toch wel duidelijk is dat ze allemaal een gen hebben dat het verwerven van een tweede taal verhindert [proof needed].
Is het allemaal erg? Ik vind persoonlijk van niet. Als je realistisch bent doe je jezelf een plezier door goed Engels te leren. De wereld wordt steeds kleiner en internationaler en Engels is daarin de belangrijkste voertaal.
Go with the flow, and when in Rome, do as the Romans do.
Overigens denk ik dat Amsterdam in dit opzicht ook voorlopig een eiland blijft; buiten de stad zal het Nederlands, en de varianten daarvan, nog wel lang overleven.
Er is zelfs een theater (boom Chicago) waar Amerikanen grappen maken tegen andere Amerikanen over hoe belachelijk Nederland wel niet is (terwijl ze er al jaren wonen).
Ik vind dat als je er voor kiest om ergens te gaan wonen en werken, dat je op zijn minst de taal kan leren. Als dat te veel moeite is, moet je lekker in je eigen land blijven. Zeker als je in een publieke functie werkt. Stel je toch voor dat ik in Londen in een winkel ga werken en dan verwacht van mijn klanten dat ze Nederlands tegen me praten. Ze zouden me voor gek verklaren.
Jaren geleden ging ik eens uit eten in een restaurant in de Amsterdamse binnenstad. Nadat we waren gaan zitten bleek de ober uitsluitend Engels te spreken. Toen ik daar verontwaardigd op reageerde bood hij aan een collega te roepen die wel Nederlands sprak. Ik heb hem (in het engels) gezegd dat hij zich de moeite kon besparen. We zijn weggegaan en hebben ergens anders gegeten.
te krijgen om je beter verstaanbaar te maken met je medewerkers,je bent een goed vakman maar je kan jezelf niet goed uiten en geeft vaak moeilijkheden,gelukkig hadden wij beiden, mijn vrouw en ik wat Engels geleerd in de maanden voordat wij de grote stap maakte en midden in Newyork terecht kwamen,waar gelijk de taal moeilijkheden aan lijve werd ondervonden,maar we slaagde er toch in om treinkaartjes te kopen voor de treinreis naar SanFransisco-waar ik een baantje aangeboden had gekregen,maar het was weer van de grond af beginnen en in de avond uren naar school om ons in de dagelijkse voertaal te verbeteren,zonder dit had je niet veel kans op een betere baan,tenslotte wie spreekt er hier Nederlands en wat dat betreft in de rest van de wereld,ik zie onze taal in de toekomst verdwijnen jammer genoeg,maar de doorsnee Nederlander maakt zich de taal meester waar hij zich gaat vestigen .Dat is niet altijd het geval met andere Nationale groepen die vaak na jaren in een land vertoefd te hebben vaak nog geen conversatie kunnen voeren en het stomweg verdommen zich aante passen,en zo te zien heeft men daar in Nederland ook wat moeite mee dat men elkaar niet verstaat,maar hier hebben we soms ook die problemen vooral in winkels en restaurants waar ze de goedkoopste arbeidskrachten aannemen die vaak de taal niet machtig zijn en ook vaak onrechtmatig in het land zijn,het is dus niet alleen in Nederland zo,wij hebben hetzelfde probleem hier in de US.
Het lijkt mij normaal dat er nederlands sprekend personeel wordt aangenomen.
Als dat niet gebeurt komt dat waarschijnlijk omdat wij (Amsterdammers) een aardig stukje over de grens weten te kleppen?