Zuidoost - Vraag je de gemiddelde Amsterdammer om Zuidoost met een paar trefwoorden te kenschetsen, dan valt vroeg of laat het woord 'drugsoverlast'. En hoewel er de laatste jaren het nodige verbeterd is, is die reputatie terecht. De duistere, overdekte winkelcentra en parkeergarages zijn grotendeels gesloopt, er is gewerkt aan opvang en vrije verstrekking, maar nog altijd kom je overal in de Bijlmer loslopende junks tegen.
Tegenwoordig concentreert de drugsscene zich achter de Flierbosdreef, pal naast het prestigieuze Anton de Komplein. Bij de ingang van het Bijlmerpark hangen dag in, dag uit twintig tot dertig gebruikers rond, in uiteenlopende stadia van onttakeling. Het lijkt erop dat die situatie bewust in stand gehouden wordt, en waarschijnlijk is dat verstandig. Als er trammelant is kunnen de agenten van bureau Flierbosdreef binnen dertig seconden ter plaatse zijn.
Zuidoost kampt al decennia met een schijnbaar onuitroeibaar drugsprobleem. Het is dan ook opmerkelijk dat juist in Zuidoost geen coffeeshops te vinden zijn. Een bolletje coke of heroïne is, bij wijze van spreken, op elke straathoek te krijgen. Maar voor een tientje nederwiet ben je aangewezen op de coffeeshops in de binnenstad. Of je moet het betrekken van een enge straatdealer die ook in harddrugs doet. En dat wil je niet.
De gemeente en het stadsdeel willen maar al te graag dat in Zuidoost een coffeeshop wordt gevestigd. Er is het stadsdeelbestuur veel aan gelegen om de handel in softdrugs te scheiden van die in harddrugs. Bovendien hoopt het stadsdeel dat goed opgeleide coffeeshopmedewerkers door het geven van voorlichting een rol kunnen spelen in de preventie van harddrugsgebruik. De gemeente, op haar beurt, vindt dat Zuidoost een evenredig aandeel moet nemen in de overlast die door coffeeshops in de rest van de stad wordt veroorzaakt. (Van de overige stadsdelen wordt trouwens niet verwacht dat ze een evenredig aandeel nemen in de drugsoverlast die Zuidoost teistert, doch dit terzijde.)
In 1998 waren er in Amsterdam-Zuidoost nog drie 'illegale' coffeeshops. In 1999 vroeg het stadsdeel de burgemeester of het aan één van de illegale exploitanten een gedoogbeschikking voor het openen van een coffeeshop af mocht geven. Die toestemming kwam er in augustus 2000. De burgemeester antwoordde zelfs dat 'één coffeeshop in stadsdeel Zuidoost nog altijd tamelijk weinig is'. De keuze van een locatie voor de nieuw te openen coffeeshop werd overgelaten aan de stadsdeelvoorzitter. Het stadsdeel toog enthousiast aan de slag, en nog geen vier jaar later, in maart 2004, publiceerde het een dik document, waarin de 'Criteria ter realisatie van een coffeeshop in stadsdeel Zuidoost' werden opgesomd. En daar is het klaarblijkelijk misgegaan.
De criteria die het stadsdeel hanteert zijn niet ongebruikelijk: de coffeeshop mag bijvoorbeeld het woon- en leefklimaat niet onevenredig aantasten, er moet goede sociale controle en controle door de politie mogelijk zijn, de shop mag niet worden gevestigd in een woonwijk en ook niet 'in de directe nabijheid van scholen'. (Persoonlijk vraag ik me overigens af of dat laatste een zinvol criterium is. Ik weet niet, lezer, waar u als kind uw vrije tijd doorbracht, maar als u een gezond kind was, dan was dat vermoedelijk niet 'in de directe nabijheid' van uw school. Bovendien: wat is er nu handiger dan een coffeeshop die pal tegenover de school ligt, zodat de docenten de boel vanuit de lerarenkamer een beetje in de gaten kunnen houden? Maar ik dwaal af.) Hoe het ook zij: het stadsdeel stelt geen onredelijke eisen aan de locatie. Niettemin lijken geschikte locaties voor een coffeeshop zeldzaam in Zuidoost.
Zoals bij horecagelegenheden gebruikelijk is, wordt het door het stadsdeel aan de exploitant van de coffeeshop overgelaten om een locatie voor te stellen. De exploitant waarmee het stadsdeel in onderhandeling is, heeft inmiddels drie (of vijf, daarover verschillen de meningen) locaties voorgesteld. Maar om allerhande onduidelijke redenen kon geen van de aangewezen locaties de goedkeuring van het stadsdeel wegdragen. Drieënhalf jaar later is er nog altijd geen coffeeshop.
Inmiddels lijkt het geduld van de gemeente een beetje op te raken. Afgelopen week liet Eric van der Burg, VVD-fractievoorzitter in de gemeenteraad, op AT5 weten dat het stadsdeel wat hem betreft voor het einde van het jaar een geschikte locatie moet aanwijzen. Volgens Van der Burg is het tijd dat Zuidoost een bijdrage levert aan het spreiden van de overlast die coffeeshops veroorzaken. In elk geval zou het openen van een coffeeshop in Zuidoost de druk op de shops in het centrum aanzienlijk verminderen.
Waarom het stadsdeel nog altijd geen goede locatie kan aanwijzen is Van der Burg een raadsel. Van onwil bij het stadsdeel is geen sprake. Sterker: in commissie- en deelraadvergaderingen wordt geregeld aangedrongen op de vestiging van een coffeeshop. De afgelopen jaren heeft het stadsdeel haast geen nota, werkplan of begroting uitgebracht waarin niet expliciet werd gesteld dat er een coffeeshop komen moest.
Van der Burg denkt ook niet dat het stadsdeel te hoge eisen stelt aan de locatie: 'Zuidoost is een groot stadsdeel met 80.000 inwoners. Het kan niet zo zijn dat daar geen locatie te vinden is die aan alle criteria voldoet.' Hij denkt eerder dat het het stadsdeel aan besluitvaardigheid ontbreekt. Er is geregeld geopperd om de coffeeshop te vestigen in het gebied rond de Arena. Die locatie lijkt aan alle criteria te voldoen, maar het stadsdeel wijst erop dat de bevoegdheden in het Arenagebied nog deels bij de gemeente liggen. Volgens Van der Burg zou dat geen hindernis moeten zijn: de gemeente beslist mee over grote projecten in het Arenagebied, maar voor het vestigen van kleine ondernemingen als een coffeeshop hoeft het stadsdeel niet met de gemeente te overleggen.
Het blijft de vraag of één coffeeshop genoeg is in een stadsdeel met 80.000 inwoners. In Hilversum, een gemeente met een vergelijkbaar aantal inwoners, zijn er bijvoorbeeld al vier. Maar als het al zoveel voeten in de aarde heeft om in Zuidoost één coffeeshop te vestigen, moet je je afvragen of er ooit nog een tweede komt. Wanneer alle blowers uit Zuidoost zich op die ene coffeeshop storten, dan wordt het een drukke boel. Bovendien zal een coffeeshophouder, wanneer hij in Zuidoost een monopoliepositie bekleedt - en nog op een peperdure locatie ook - vermoedelijk navenante prijzen hanteren. Ik vrees dan ook dat ik mijn koffie tot nader order in het centrum blijf halen.
AT5 Nieuws
RTV Noord-Holland
Politie Amsterdam
Amsterdam.nl
RTV Amstelveen
Parool Nieuws Amsterdam
Kan het zijn dat er geen uitbater is die deze uitdaging aan wil? Ik heb altijd het idee gehad dat er in Zuidoost drugsgewijs toch een ander publiek woonde dan in de binnenstad...