Bijlmernostalgie

door: Marco Arbouw 14 Maart 2007

Zuidoost - Op 13 december 1966 sloeg burgemeester Gijs van Hall de eerste heipaal voor de flat Hoogoord. Afgelopen december bestond de woonwijk Bijlmermeer dus 40 jaar. Dat feit werd breed uitgelicht in de media en er verscheen een mooi boek van Pierre Heijboer, Wachten op de nachtegaal. Dat boek behandelt de geschiedenis van de Bijlmer aan de hand van de verhalen van bewoners.

Ook in Zuidoost zelf werd het veertigjarig bestaan van de wijk gevierd: het stadsdeel bracht een folder uit en op het stadsdeelkantoor werd een heuse tentoonstelling ingericht. Grootschalige festiviteiten bleven uit, maar het kan zijn dat het stadsdeel daarmee wacht tot 25 november 2008. Op die datum is het namelijk precies veertig jaar geleden dat Truus en Kees Copray, de eerste bewoners van de Bijlmer, de sleutels van hun flat op Hoogoord kregen.

De Bijlmermeer is zo'n beetje de meest verguisde woonwijk van Nederland. Hoewel het merendeel van de hoogbouwflats is afgebroken en wordt vervangen door keurige, saaie vinexhuisjes, blijft de wijk kampen met een slecht imago. Wie Bijlmer zegt, zegt verloedering, drugsoverlast en criminaliteit. Toch klinkt in de berichtgeving over de Bijlmer de afgelopen tijd onveranderlijk een soort nostalgie door.

Want alle problemen ten spijt is een groot deel van de bewoners al vanaf de beginjaren erg tevreden in de flats. Toen de gemeente in de jaren '80 plannen smeedde om de hele wijk tegen de grond te gooien, kwamen veel bewoners in het geweer. Niet de hoogbouw, maar het falend beheer in de buurt was de oorzaak van het mislukken van de Bijlmer, vonden ze.

Dankzij hun inspanningen wordt een aantal honingraatflats in min of meer oorspronkelijke vorm gehandhaafd. De flats, in de G- en K-buurt, zijn (of worden) flink opgeknapt en bewoners werden in de gelegenheid gesteld om hun appartement te kopen. Dit deel van de wijk wordt het 'Bijlmermuseum' genoemd.

Hoewel rond de flats veel bomen zijn gekapt en het verkeer tegenwoordig rondrijdt op maaiveldniveau, kun je hier nog aanvoelen hoe het in de oude Bijlmer was. De gerenoveerde flats zien er zowaar aantrekkelijk uit. Het is er groen, ruim en zelfs de criminaliteit is er volgens de laatste cijfers flink afgenomen. Het lijkt een kwestie van tijd voordat de eerste yuppen de Bijlmer ontdekken.

Inmiddels wordt gewerkt aan het opzetten van een tweede Bijlmermuseum. Een echt museum, deze reis, met een tentoonstelling over de geschiedenis van de Bijlmer en plaats voor lezingen, debatten en films. Initiatiefnemers Henno Eggenkamp en Hans Mooren streven ernaar om het museum onder te brengen in een deel van de collectieve ruimte van de flat Grubbehoeve.

De eerste stukken voor het museum zijn al binnen: het Amsterdams Historisch Museum heeft materiaal van een tentoonstelling over de Bijlmer aan de initiatiefnemers geschonken. Daarnaast heeft de eerste directeur van woningcorporatie Nieuw Amsterdam zijn archief aan het museum overgedragen. Ook hebben sommige Bijlmerbewoners privéspullen ter beschikking gesteld.

De website van het Bijlmermuseum is al in de lucht, hoewel er op het moment nog niet veel op staat. Het is de bedoeling dat op de site een 'Bijlmerverhalenboek' wordt ondergebracht, waar (oud-) bewoners hun verhalen kunnen onderbrengen. Bovendien wil het museum op de site veel gedigitaliseerd archiefmateriaal beschikbaar stellen.

Om het museum van de grond te krijgen is bij het stadsdeel en woningcorporatie Rochdale een subsidie van 7500 euro aangevraagd. Het stadsdeel heeft in eerste instantie enthousiast gereageerd. De initiatiefnemers denken dat het gebruik van de collectieve ruimte weinig problemen zal opleveren: toen Grubbehoeve werd gerenoveerd is 400 m2 van die ruimte aan de kopers overgedragen. Wel is het museum nog op zoek naar vrijwilligers.

Volgens Henno Eggenkamp is het de bedoeling dat het museum wordt geopend in november 2008. Dan bestaat de Bijlmer immers opnieuw veertig jaar. In Zuidoost valt altijd wat te vieren.