AmsterdamCentraal.nl

Liever bespied en veilig dan onbespied en onveilig. Ik snap dat gedoe om die camera's niet. Als je niets te verbergen hebt, waar maak je je dan druk op?

Niets mis met een aantrekkelijke omgeving en daar zou Amsterdam zich inderdaad harder voor in mogen spannen. Het item ging echter over camaratoezicht, en als dat de veiligheid vergroot dan is daar naar mijn idee ook helemaal niets mis mee. Zeker niet als blijkt dat het er veiliger is geworden.

Mogelijk is de criminaliteit gedaald door dat cameratoezicht, maar is het gevoel van veiligheid ook vergroot? Ik vind dat deze overdaad juist uitstraalt dat het op deze plek heel erg onveilig is: 'Het is hier eng, kijk maar uit'.

Ik voel me het veiligst op plekken waar ik er helemaal niet over nadenk of het wel veilig is. Dat heeft ondermeer te maken met de inrichting van de ruimte, de aanwezigheid van mensen (soms toezichthouders). Ik zou wel eens willen weten wat het kost om op zo’n cameraloze manier dezelfde terugname aan criminaliteit te bereiken.

Het streven moet een veilige en veilig voelende stad zijn, niet een onveilige, maar beveiligde stad.

@Werner: daarom pleit ik ook niet alleen voor een veilig voelende stad

Om ook een vergelijking te maken: ik heb me in Amsterdam Centrum 's nachts op straat altijd al veel veiliger gevoeld dan in Hoorn waar ik vroeger woonde en waar 's nachts na tweeën alleen dronken uitgaanspubliek op straat was, of - verder fietsend richting nieuwbouwwijk - helemaal niemand. En ik ben er van overtuigd dat het daar op die momenten ook onveiliger was.

@Werner: Mijn stukje gaat in feite over twee dingen. Enerzijds inderdaad over de naar mijn mening ver doorgeschoten veiligheidsmanie, maar anderzijds ook over het punt dat Marleen aanroert: dat ik, en ongetwijfeld veel mensen met mij, me behoorlijk unheimisch voel door de uitstraling die het “gezellige” winkelcentrum sinds een paar weken heeft.
Ik maakte de vergelijking met de luchtplaats van een gevangenis niet voor niets: letterlijk om de drie meter hangt een camera op een grote, van metalen staken voorziene paal het winkelend publiek te filmen. En aan de meeste van die palen hangen enorme banieren met de teksten die ik aanhaal (en die bijna moedwillig uit Orwells bekendste boek lijken te zijn vertaald). Wie op station Ganzenhoef uit de metro stapt, ziet onmiddellijk dat hij kennelijk op het punt staat een levensgevaarlijk oorlogsgebied te betreden. Of een totalitaire staat.

Je tegenwerping dat mensen die niets te verbergen hebben geen last van al dat toezicht hebben, is een klassiek argument in de hele discussie over privacy-bescherming, maar daarom niet minder onzinnig. Je hebt zeker geen bezwaar als ik vanavond even in je kasten kom snuffelen? En als ik foto's kom maken als je je kinderen maandag naar school brengt? Je hebt immers niets te verbergen, toch?
Bovendien (en ik realiseer me dat ik vergelijkingen met de Tweede Wereldoorlog of de Sovjet-Unie al gauw grotesk worden): niemand wéét precies of hij iets te verbergen heeft. Wie in Duitsland in 1932 joodse literatuur in zijn kast had staan, had niets te verbergen. Een jaar later was dat al anders.
Niemand die in 1939 bij de burgerlijke stand opgaf dat hij joods was, had iets te verbergen. Maar dankzij die punctuele Hollandse administratie, zaten die mensen in 1943 in een trein naar het oosten. Wie in Rusland in 1918 bevriend was met Trotski, had niets te verbergen. Een paar jaar later werkten Trotski's vrienden bij min dertig in een kolenmijn bij Wladiwostok.
Recentere voorbeelden uit Zuid-Amerika of het Midden Oosten mag je er zelf bij bedenken. Of uit de Verenigde Staten natuurlijk, waar je al het gevaar loopt als terrorist op een no-flylijst te belanden als je geen varkensvlees blieft.

Nee, ik ben ook niet serieus bang dat dergelijke scenario's zich in het hier en nu zullen voordoen. Maar die voorbeelden geven wél aan dat er wel degelijk alle reden is om uiterst terughoudend te zijn met dit soort maatregelen. En dan heb ik het niet alleen over cameratoezicht, maar ook over de bewaarplicht van telecom- en internetgegevens, de identificatieplicht en de preventief-fouilleeracties, om maar eens wat recente voorbeelden te noemen. Om dat allemaal maar af te doen met “je hebt toch niets te verbergen” is veel te kortzichtig, en in potentie levensgevaarlijk.

Ik vind dat we in dit land nogal eens te bekrompen doen als het gaat om privacywetgeving. Laat ik één voorbeeld geven waar ik de afgelopen jaren tegen aangelopen ben: Als iemand overlijdt die een parkeerplaats op kenteken heeft (gehandicaptenparkeerplaats), dan is het gewenst dat het stadsdeel die plaats zo snel weer vrijgeef voor algemeen gebruik. Het stadsdeel registreert of iemand overlijdt. Datzelfde stadsdeel mag echter niet weten dat die persoon overleden is, om te controleren of 'ie wellicht een gereserveerde parkeerplaats had... Resultaat: plaats blijft maandenlang ongebruikt, terwijl bewoners steen en been klagen over het tekort aan parkeerplaatsen. Zelfs bij overledenen wint de privacy het kennelijk van het algemeen belang. (Ondertussen hebben we hier trouwens eindelijk een oplossing voor gevonden).

Terug naar cameratoezicht
Natuurlijk moet je daar terughoudend mee zijn. Afgaande op de berichten uit de media over dit winkelcentrum ga ik ervan uit dat dat hier een uiterst geval betreft. En als het dan gebeurt, dan is daar naar niets mis mee. Zeker niet als de situatie ook daadwerkelijk veiliger wordt. Ik heb niets te verbergen. Lees: Ik steek geen mensen neer in het winkelcentrum, beroof niemand, etc. Maar als er iemand neergestoken, beroofd etc. zou worden, dan vind ik het erg prettig als de daders via camerabeelden te achterhalen zijn. En als van cameratoezicht ook nog eens een preventieve werking uitgaat - hoe klein dan ook - dan verkleint dat de kans op onnodige slachtoffers.

En nee, dat ik niets te verbergen heb is natuurlijk geen vrijbrief voor een ieder om te doen en laten wat 'ie wil. Dan ruk je het wel erg uit z'n verband.

Ik ben het trouwens eens dat we ook in NL langzaamaan op sommige onderdelen te ver doorschieten als het gaat over veiligheid. Zeker als het gaat over de terreurbestrijding. Maar in dit geval, waarbij het gewoon gaat om camera’s in een winkelcentrum, is dat zeker niet het geval. Voor zover ik mij herinner hangen in de meeste winkels al meerdere camera's. En die hangen daar niet voor niets.

En wat betreft dat onveilig voelen door de prominente camera's, daarover schreef ik dat dat per persoon verschilt. Ik voel me er eerder veiliger door dan onveiliger. Net als indertijd in Peru, waar ik mij juist veiliger voelde door de militaire agenten, terwijl anderen daar juist een onveilig gevoel van kregen. Maar dat is een herhaling van wat ik hierboven al schreef.

Die vergelijking met WOII gaat mij trouwens ook veel te ver. Daar heb ik in ieder geval geen uitspraak over gedaan. Noch over dat er overal maar camera's opgehangen moeten worden of wat dan ook.

@Manfred: slaap ook lekker (?). Als je nog niet slaapt, geef dan eens met inhoudelijke argumenten aan waarom je m'n reactie fout vindt.

@Werner: Je opmerking “Zelfs bij overledenen wint de privacy het kennelijk van het algemeen belang” raakt de kern van deze discussie. In het geval van de parkeerplaats zou het makkelijk moeten zijn: doe wat iedereen wil en het is opgelost. Maar wat zou jij doen als, zoals Wieland aangeeft, het algemeen belang ineens een andere kant opslaat? Als het individu ondergeschikt wordt gemaakt aan dat algemeen belang (in het triviale geval van een parkeerplaats: als het voor de buurt beter is dat er een extra parkeerplaats is, waardoor een indiciduele gehandicaptenplaats wordt opgeheven)? Bij meer privacygevoelige zaken is het dan niet meer zo prettig als alles over jou bekend is.

@ Gerard: daar ben ik het niet mee eens. Ik vind Werners voorbeeld buitengewoon nuttig omdat het de gelaagdheid van de problematiek aantoont; als overheidsdiensten onderling de informatie in openbare registers niet eens delen dan valt daar nog veel vooruitgang te boeken. Dat is een issue van beperking van bureacratie, eerder dan van privacy.

Waar Werner in mijn ogen de fout mee ingaat is de focus op zijn eigen situatie. Hij moet zich niet afvragen of hijzelf niets te verbergen heeft; Werner moet zich afvragen of anderen nog iets verbergen mogen. Dat is ook vrijheid. Als goed liberaal dien je niet alleen te motiveren welk belang je maatregel dient, maar ook welke vrijheid je aantast, en waarom het ene belang zwaarder zou wegen dan het andere. Dat is iets anders dan het te negeren.

Tot slot ervaar ik het als een verademing dat ter rechterzijde eindelijk een politicus erkent dat de focus op veiligheid en tereurbestrijding het recht op privacy aantast. Het is pure winst dat nu ook daar wordt gezien dat we in de voorbije jaren bij het najagen van veiligheid zijn doorgeschoten.

De angst wordt gevoed door de onwetendheid. Zijn er ook meningen gepeild van slachtoffers van geweldsdelicten, diefstal e.d.? Ik vindt dat die meningen een stuk meer waard zijn dan het gespeculeer van politici of het plots ontstane 'algemene' gevoel van onveiligheid (waarbij ik ten zeerste betwijfel of dit gevoel wel zo algemeen is). Als er geen aanslag in America zou zijn geweest zou de Nederlandse overheid nu, naar mijn mening, niet in deze mate 'besmet' zijn geraakt met de 'amerikaanse' angst.

Uit een engels onderzoek, waarbij het er over ging waar nou werkelijk naar gekeken werd, is gebleken dat er over het algemeen op 'billen en borsten' wordt ingezoomed. Als dat geen inbreuk op de privacy is...

Henk heeft gelijk.Ganzenpoort is een stuk rustiger, maar de problemen trekken nu de aanpalende vernieuwingsbuurten in.