Het gebrek aan historisch besef en inlevingsvermogen ligt echter volledig aan de kant van de protesteerders, die zich verenigen onder de naam 'Wi Sten'.
Slavenhandel is een gruwelijk fenomeen, begrijp me niet verkeerd. Maar de emotionele en ondoordachte uitroep van Wi Sten en voorzitter Glenn Codfried is een schande voor alle Surinamers en een belediging voor iedereen wiens voorouders er écht mee te maken hebben gehad.
Maar naast gebrek aan historisch besef valt Wi Sten ook nog eens gebrek aan inlevingsvermogen te verwijten. Want toen Balkenende over de VOC sprak, bedoelde hij toen echt dat we terug moeten gaan naar de dagen van het keiharde roverskapitalisme? Riep de brave, burgerlijke en zelfbewuste burgervader Balkenende écht op tot het plunderen van onze planeet en alles er in, zoals de VOC voor een deel toch inderdaad heeft gedaan? Kom op zeg: we maken Balkenende nu al een jaar of vier uit voor 'Harry Potter' en alles wat maar ruggengraatloos en zielig is. Hoe kan die Balkenende nu ineens wél de ballen hebben voor de piraterij waar Wi Sten blijkbaar voor vreest?
Wanneer het gaat om de VOC, dan is het belangrijk een onderscheid te maken tussen de slechte kanten van de VOC en de goede kanten van de VOC. De slechte kanten zijn legio en ondertussen, zij het historisch incorrect, breed uitgemeten door Wi Sten en kornuiten. De góede kanten zijn er echter ook en dienen ook niet vergeten te worden. Zo was de VOC zélf een prachtig financieel-juridisch instrument: de VOC was het prototype van een Naamloze Vennootschap, dankzij welke we nu op de beurs in aandelen kunnen handelen. Onbelangrijk, zegt u? Denk dan nog eens even na: dankzij het instrument van de NV kunnen mensen met slechts een middelbaar inkomen toch bij elkaar komen om grote initiatieven te nemen, door hun kleine vermogen te combineren tot een groot vermogen. De opbrengsten van die initiatieven kunnen eerlijk gedeeld worden met dank aan de constructie van de NV, en beter nog, de risico’s van verlies kunnen gespreid worden. Zonder deze bestuurlijke innovatie was een overgroot gedeelte van onze welvaartsgroei in de afgelopen eeuwen er niet geweest.
Maar het gaat nog verder: want de ontzettend grote opbrengsten van de VOC werden weer in Nederland geïnvesteerd. Het gevolg was de Gouden Eeuw: Rembrandt, Vondel, Vermeer, en nog veel, veel meer - allemaal komen ze voort uit de Gouden Eeuw die de VOC heeft mogelijk gemaakt.
En tot slot: het simpele idee om kleine vermogens te combineren om zo de kosten van hele grote risico’s te spreiden, staat ook aan de basis van onze welvaartstaat. Toen Bismarck in de negentiende eeuw zijn stelsel van sociale zekerheid, gebaseerd op volksverzekeringen, ontwierp, maakte hij gebruik van dezelfde ontwerpprincipes en concepten die ook aan de basis liggen van de constructie van een NV: wanneer alle arbeiders een klein beetje afdragen, dan kunnen ze het risico van één iemand die ontslagen of ziek wordt, makkelijk met zijn allen betalen. Zo vormde de VOC op indirecte wijze zelfs een voorbeeld voor onze welvaartstaat.
Door initiatief te nemen, risico’s op een slimme manier aan te gaan en ondernemerschap te tonen heeft de VOC de grondslag gelegd voor onze eigen Gouden Eeuw - en wij kunnen diezelfde vaardigheden aan de dag leggen, met uiteindelijk eenzelfde resultaat. Iedereen met een beetje inlevingsvermogen had begrepen dat dát was wat Balkenende bedoelde: een eerlijke, heldere en optimistische verkiezingsboodschap, en nog een waar woord ook.
41 reacties op "VOC-mentaliteit"
De VOC hoefde ook niet aan slavenhandel te doen omdat de locale koninkjes voor mankracht zorgen. Met wat voor methoden? Hoe kom je aan de broodnodige contactarbeiders? Als ze er geen trek in hebben, omdat je te weinig betaalt voor gevaarlijk werk? Juist, gewoon een beetje hulp van de locale vorst. Of dankzij een ronselaar met een kelder en veel drank in de havenstad.
Niks verantwoord ondernemen. Een beetje zoals de kerk nog altijd misbruikafaires onder de tafel poetst: “Wat niet weet, wat niet deert.” Inderdaad, er mankeert niets aan Balkenendes historische kennis. Leve de VOC-mentaliteit. Toch!?
Het woord slavernij wordt zelden gebruikt in de hedendaagse context. Tegenwoordig hebben we het over kindsoldaten, vrouwenhandel, het gebruik van zeer jonge kinderen in de sexindustrie, kinderarbeid, uithuwelijking van jonge meisjes, armoede die ouders ertoe drijft hun kinderen voor een habbekrats aan een baas te verkopen. Maar het is slavernij. Anders georganiseerd dan in de 17e en 18e eeuw, en in de millennia daarvoor, maar nog steeds slavernij. Vreemd dat er veel meer mensen te porren zijn voor een protestoptocht over in het verleden aangedaan onrecht dan voor de vele miljoenen kinderen en volwassenen die dit onrecht dagelijks aan den lijve mogen beleven.
Slavernij is van alle tijden en het is belangrijk dat hieraan zowel in de historische beeldvorming en het onderwijs aandacht wordt besteed. Maar leert er iemand ook lessen uit die geschiedenis? Maakt men zich boos over wat in het verleden is gebeurt of over het systematische vergeten daarvan? Gaat het over de slavernij of over het meer algemene fenomeen van het 'vergeten' van de geschiedenis van een hele (etnische) bevolkingsgroep? Ik zou ook pissig worden als ik nooit eens iets hoorde over de geschiedenis van mijn eigen voorouders of als het verhaal steeds vanuit het oogpunt van 'de ander' wordt verteld. Een les voor het geschiedenisonderwijs en voor politici die geschiedenis gebruiken om hun verhaal kracht bij te zetten.
Maar het blijft bij mij knagen. Het onrecht dat nu bestaat, dat nu, dagelijks begaan wordt en weggezwegen of vermomd met eufemismen. Slavernij.
Overdrijving als middel om de aandacht te vestigen werkt contraproduktief. Zo zijn uitspraken als “nederland was de grootste slavenhandelaar” nonsens.
Aan de andere kant mag overdrijving ook wel eens. Want als meer algemene tendens moet gezegd dat Nedreland nogal wat moeite heeft het eiegn verleden onder ogen te zien. Daar waar de VS binnen 10 jaar het Viëtnam-verleden al helemaal en in z'n volle pijnlijkheid naar de oppervlakte had getrokken, Frankrijk een jaar of 25 deedt over Algerije, deden wij meer dan 40 jaar over Indonesië en ons “heldhaftige” bezettingsverleden.
Los van dat alles, mag Balkenende best wat zeggen over de VOC. Als we ons realiseren dat de basis van onze welvaart uit deze periode stamt en dankzij de VOC en o.m. Michiel de Ruyter is gelegd is dat zo gek nog niet.
En, los van het feit dat de VOC helemaal niet in slaven handelde, is de slavenhandel volgens mij ook pas een goede eeuw later op gang gekomen.
Kortom, de VOC is nu net wel iets om trots op te zijn. Dat de “normen en waarden” destijds geheel anders waren en de koppen wat makkelijker rolden is daarin geheel terzijde.
Het feit dat Balkenende na zijn bewering twijfelachtig uitriep; “Toch?” zegt wel iets over s'mans kennis van de vaderlandse geschiedenis. Triest hoor! Groet; Yanny
Sterker nog, de manier waarop de VOC met agency-principal problemen omging vormt de inspiratie voor de aanpak van corporate governance vandaag de dag!
Uiteraard kan in theorie bewezen worden dat een andere manier van ondernemen effectiever is dan de 'kapitalistische' VOC-way, maar dat neemt nog steeds niet weg dat de VOC een essentieel element was voor de enorme welvaartstijging in Nederland. En inspiratiebron van veel meer.
Het is daarom inderdaad begrijpelijk dat Balkenende inspiratie wil trekken uit de VOC. Dat bepaalde mensen daar steun voor slavernij in willen lezen, of het legitimeren van een bepaalde inkomensverdeling in Nederland honderden jaren geleden is natuurlijk absurd. Dat heeft een stroman redenering.
De opwinding is gedeeltelijk te begrijpen en vergeven: mensen met een goed hart willen nu eenmaal zich verzetten tegen vervelende dingen. En veel mensen hebben in twijfelachtige boekjes gelezen dat de 'VOC slecht is'. Maar gedeeltelijk is dit ook weer de dans rondom verkiezingen. Jammer dat waarschijnlijk velen erin zullen trappen.
Wat betreft die 'happy few': de VOC zorgde voor enorme bedrijvigheid. Dit kwam meer mensen ten goede dan alleen de regenten. Bijvoorbeeld: scheepsbouw, vervoersector, markten, etc.
Indirect zorgde de hogere welvaart van de 'happy few' (die dus inderdaad echt veeeeel rijker werden), ook weer voor meer welvaart van anderen. Immers, hun groter kapitaal is weer gestoken in nieuwe projecten.
Lang leve het multiplier effect
Het 'gemene volk' is flink in opstand gekomen tegen de regenten en handelaren van toen..En terecht!
Het is waar dat de VOC indirect voor welvaart heeft gezorgd. Maar de onderklasse, (mensen die niets hadden en wel het zware werk moesten doen) moesten letterlijk VECHTEN om een redelijk aandeel te krijgen van “De gouden eeuw”. Daar zijn heel wat slachtoffers gevallen.. Groet; Yanny
yanny vergelijkt de inkomensverdeling van toen met die van nu. dat is compleet van de zotte: we kijken nu heel anders tegen dingen aan, en ongetwijfeld lacht men ons over een eeuw ook uit over ons oneerlijke systeem van de welvaartstaat. Doe eens een gedachtenexperimenten: hoe zouden die armelui eraan toe geweest zijn zonder de VOC? Geen opdrachten, geen werk, en dus ook geen inkomen, hope miniem ook.
Dat verklaart ook waarom die grote volksopstand aan het eind van de Gouden Eeuw waar Yanny op doelt, waar de arme man vocht voor zijn rechten, in werkelijkheid ook nooit heeft plaatsgevonden: de arme man ging er namelijk relatief ontzettend veel op vooruit en daar was iedereen verdomd blij mee.
PS. Het ging mij erom duidelijk te maken dat naast de slavenhandel in de Oost, de eigen bevolking hier ook werd uitgebuit.
En zoals Jaime al zegt: privé deden veel Oostvaarders er vast aan mee. Maar privé. dat is niet de VOC.
Om maar aan te geven: sommige schaduwzijden bagataliseer je nu eenmaal niet. En in dat opzicht heeft Balkenende zich op stuitende wijze ongevoelig betoond.
Waar het volgens mij in de kern om gaat is de vraag of je bij VOC direct aan slavernij denkt of daar althans aan zou moeten denken. En dat is niet zo. Bij “17 e eeuw” denk je aan gouden eeuw, macht op zee, Amsterdam, welvaart ,wingewesten en ja, ook slavernij.
Maar om van de premier te eisen dat hij bij een opmerking over de VOC-mentaliteit, waarbij hij dus doelt op een soort onverschrokken ondernemerschap, hier direkt slavernij aan koppelt lijkt mij wat veel gevraagd.
Als hij achteraf de slavernij zou hebben gebagatelliseerd zou dat schandalig zijn, maar dat heb ik niet gehoord.
De opmerking van Balkenende is toch principieel iets heel anders dan wanneer de duitse bondskanselier zou vragen om iets meer “Wehrmacht-mentaliteit” . Als Chirac zou reppen over “Napoleontische inventiviteit” zou het een twijfelgevalletje zijn. Maar ook nog wel kunnen. Je moet de dingen in het juiste tijdsperspectief plaatsen.
>“De opmerking van Balkenende is toch principieel iets heel anders dan wanneer de duitse bondskanselier zou vragen om iets meer “Wehrmacht-mentaliteit” .”
>“Je moet de dingen in het juiste tijdsperspectief plaatsen.”
Daar ben ik het mee eens;. Het feit dat balkenende in de kamer het VOC-verleden noemt is voornamelijk stom, een voorbeeld van onhandige, stuntelende politiek. Maar iedereen kan een fout maken en Balkenende heeft inmiddels bewezen hierop geen uitzondering te zijn, dus laten we hem dat niet al te kwalijk nemen.
Veel erger is dat hij nadien zijn aloude trucje om het punt relativerend weg te lachen al weer van stal haalt. Daarmee geeft hij aan de ernst van het verwijt niet begrijpt en dat betekent dat dit een boomerang voor hem gaat worden. Waar hij ook komt zullen Surinamers en Antillianen hem in gedachten aanrekenen dat hij ook zo'n slavendrijver is. Natuurlijk is hij geen slavendrijver, net zo min als een staatsman trouwens. Dus de grote vraag blijft, wie of wat die man is.
Alleen daarom al zou je moeten willen dat Nederland deel uitmaakt van Europa.(en bij een volgende stemming en volmondig JA laat horen)
Je kunt Balkenende verder verwijten dat hij te weinig aandacht heeft besteed aan binnenlandse problemen zoals integratie van onze (voormalige) gastarbeiders, hun kinderen en kleinkinderen.
Hij had als Staatsman een beroep moeten doen op hun solidariteit met Nederland. Hij is daar als Premier nooit duidelijk in geweest en dat is fnuikend!
Ergo: een welvarend Nederland anno 2006 met vreselijke verschillen binnen de bevolking. Tel uit je winst.
Ik stem niet op die man die inderdaad elk probleem relativeert tot; 'Het gaat prima met Nederland'!Intussen vind het heel moeilijk om te beslissen waar mijn stem heen moet want de PvdA heeft het ook niet.. verdrietige Groet; Yanny
>Alleen daarom al zou je moeten willen dat Nederland deel uitmaakt van Europa.(en bij een volgende stemming en volmondig JA laat horen)
Voor zover je hier inghaakt op mijn persoonlijk NEE bij het grondwetreferendum, dat staat nog steeds. Maar op bovengenoemde vraag zeg ik al tijdenlang ja. En wat betreft de vraag waar je met je stem naartoe moet: ik ken niemand die beweert dat democratie simpel is. Dus ik zie niet in waarom je verrietig moet zijn; je heb nog een week of drie om je stem te bepalen. Mocht je desondanks nog nog geinteresseerd zijn om te horen waarom mijn voorkeur, dan ben je morgen overdag welkom op de Ten Katemarkt in Oud-West.
Ik ben vandaag voor het eerst in 2 jaar weer eens naar de Albert Cuypmarkt geweest, kreeg daar een flyer/folder van de PvdA in handen gedrukt door iemand die zeer bevlogen was, doch weinig spraakzaam.
Je zult mij daarom ,hoop ik, niet kwalijk nemen dat ik meer interesse had voor de man die kindertjes vermaakte met zijn mondharmonica muziek. De straatartiest had duidelijk plezier in wat hij deed en vermaakte het publiek dat hem ook grif beloonde.. Ter plekke! Groet; Yanny
Kennelijk moeten sommige politici het van mobilisatie van sentimenten hebben waar argumenten ontbreken. Dat past wel in de lijn van de Vara! met haar Zembla-drama's
1750: tot nederlands bezit verklaard
1863: tot nederlands burger uitgeroepen
2005: vereerd met een bezoekje van de minister voor vreemdelingenzaken. To add insult to injury noemen de Engelsen dat. Als ik Cohen was geweest had ik haar heengezonden.
Ik lees net dat mevrouw Verdonk lid is geweest van de PSP. Ik herinner me plots die baasbozige, principiële mentaliteit van Fred van der Spek. Die wilde geloof ik de Oranjes het land uitzetten. Volgens mij heb je in Nederland twee soorten mensen: zij op de rest van de wereld zijn gericht, philipsemployees, heinekenverkopers, ontwikkelingswerkers, sleepbootmatrozen en daarnaast de verdonken die meest hier zijn blijven turfsteken. Helaas zijn die illegaal vanuit het achterland naar de randstad geimmigreerd.
graag snel antwoordt
:)
Zwarte mensen moorden, verkrachten en handelen net zo goed in slaven asl blanken.
Naieve politiek correcte dromers.
Je moet mensen een geweer op hun hoofd zetten en ze afknallen als ze zich niet netjes gedragen. Dat is het enige dat ze uit de gevangenis houd. De mens is van nature slecht. Ga de geschiedenis maar even bestuderen of kijk naar het dagelijsk nieuws. Slechtheid is niet afhankelijk van huidskleur.
Die Surinamers die slachoffer spelen doen niets anders dan die Marokanen die ook al 25 jaar slachoffer spelen. Terwijl ze toch zelf naar Nederland gekomen zijn als gelukzoekers.
De leider van het Surinaamse volk is een MASSA moordernaar aka Bouterse. Meer hebben die mensen nog niet te bieden. Dan is Balkenende toch een stuk leuker.
Dus geen links gejammer, VOC is Nederlandse trots. Volgens Groen links hebben we toch al geen cultuur in Nederland.
Het deed me goed dat het na Papillon (wat een gotspe dat alias) jaren stil bleef.
Nu Jelle de VOC / Balkenende weer heeft opgegraven voel ik weer een sterke neiging om flink tegengas te geven:
Ja, het is waar dat zwarte mensen onderling ook discrimineren. Js, het is waar dat in Saoudi Arabie gastarbeiders (vooral vrouwen) als slaven worden behandeld.
Is dat een argument om ons niet wat netter te gaan gedragen? In geschreven relieken uit de VOC organisatie worden de oorspronkelijke bewoners van de Afrikaanse kusten - quote liplappen unquote - genoemd. Ik was verre van trots op mijn voorvaderen toen ik dergelijke authentieke lectuur voor het eerst las. En ik ben dus ook niet trots op Balkendende, kampioen politiek duiken en ontwijken. Nu nog even een betere vinden, moet kunnen.
De redenering luidt dus als volgt: De VOC heeft een slavenhandel gedaan, Amsterdam is rijk geworden door de VOC. Conclusie: Amsterdam is gebouwd met slavengeld.
Ik zou het graag willen hebben over de tweede stelling: Amsterdam is rijk geworden door de VOC. Anders gesteld: De Gouden Eeuw is het resultaat van de VOC. Ook Daniel Schut kan zich van deze keten van stellingen en veronderstellingen niet geheel los maken.
In werkelijkheid is de Gouden Eeuw niet het resultaat van de VOC. De Gouden Eeuw was immers al een feit toen de VOC werd opgericht. De Gouden Eeuw begon met de Val van Antwerpen in 1585. De VOC is opgericht in 1602. Het is dus gemakkelijker aan te tonen dat het precies andersom is: de VOC is het resultaat van de Gouden Eeuw.
Uit diverse boeken o.a. Jonathan Israel's 'Nederland als centrum van de wereldhandel', blijkt dat de bakermat van de Gouden Eeuw ligt in de Oostzeehandel of ruimer gesteld de Europese handel. Amsterdam is rijk geworden door de aanvoer van handelsgoederen door de Sont. Het gaat daarbij vooral om graan. Amsterdam was de graanschuur van Europa. Deze handel werd de moedernegotie genoemd. Daaraan hebben wij de Gouden Eeuw te danken.
De VOC en zeker de nauwelijks winstgevende WIC, laat staan de slavenhandel waarin alleen de WIC zich inliet, vormt een economische voetnoot in de geschiedenis van Amsterdam. Daarom vind ik dat de slavensteen weg moet bij de burgemeesterswoning. Die gedenksteen geeft een totaal verkeerd beeld waaraan Amsterdam zijn grootste bloei en al zijn fraaie monumenten heeft te danken. De steen geeft een politiek correct, niet een historisch correcte boodschap.
Overigens waren de omstandigheden voor de zeelieden die het werk voor de heren zeventien moesten verrichten weinig beter dan die van slaven.