Slotervaart vijftig jaar

door: Arnoud de Jong 14 November 2005

1960, de straat waar ik woonde... (Foto: Gemeentearchief)

Slotervaart bestaat vijftig jaar. Niet als stadsdeel, maar wel als 'tuinstad'. Slotervaart dateert van 1955 en was onderdeel van het Algemeen Uitbreidings Plan uit 1935, ontworpen onder leiding van stedebouwkundige Van Eesteren. Onder het motto 'licht, lucht en ruimte' werd met dit plan geprobeerd te voorzien in de grote behoefte aan woningen. Slotervaart gaat er prat op het groenste stadsdeel van Amsterdam te zijn.

Dat groene heeft wel even geduurd. In 1959 kwam ik in Slotervaart wonen, in het deel dat Overtoomseveld heette en toen nog gold als een afzonderlijke tuinstad. Niet dat het op het oog veel uitmaakte, alle tuinsteden waren destijds een grote stuivende zandvlakte. Pas een aantal jaren geleden is Overtoomseveld bij Slotervaart gevoegd. Overal verschenen gelijkvormige rijen flats, de straten waren niet meer dan bouwwegen, geplaveid met keien die ze 'kinderhoofdjes' noemden.

Over de gelijkvormigheid konden de nieuwe bewoners zich niet zo druk maken. De huizen waren inderdaad ruim en licht, heel anders dan men in de binnenstad gewend was. Dat er een douche in zat werd als luxe ervaren. Ook de huren waren hoger. Ik herinner mij dat mijn moeder in ons oude huis eerst enkele maanden heeft geprobeerd of we het wel konden betalen, door het verschil telkens weg te leggen. Blijkbaar konden we het maar nét betalen, want ik kreeg weliswaar eindelijk een eigen kamer, maar ik heb nog jarenlang een stuk versleten zeil uit de vorige woning op de kale betonvloer gehad.

Scholen bestonden merendeels uit houten noodgebouwen. De diverse 'zuilen' (protestant, katholiek en openbaar) haastten zich om snel een filiaal in elke tuinstad te vestigen, als missionarissen in nieuw ontdekt land. De protestanten bleken daarbij het armst, want die zaten nog jarenlang in houten keten. Dat krijg je als je soberheid predikt.

Ik ben mee opgegroeid met Slotervaart. Geleidelijk verdween het uit de Sloterplas gewonnen opgespoten zand onder stenen, asfalt, parken, metro-, tram- en spoorlijnen. Onze uitgestrekte speelterreinen in de zandvlakten, geschikt voor grote avonturen, zijn nu een nostalgische herinnering. Ik bouwde rovershutten, stookte fikkies en groef kuilen in het latere Rembrandtpark, ik gleed in de sneeuw op een stuk karton van een Ringspoordijk zonder spoor, ik speelde met mijn hond op een A10 zonder asfalt en files. De hazen, konijnen, patrijzen en kuifleeuweriken renden bij bosjes langs de voordeur. De bakker en de groenteman, de melkboer en de schillenboer, ze kwamen met hun karren allemaal aan huis en sjouwden onvermoeid de trappen op en af. Een mens zou bijna gaan zeuren dat het vroeger allemaal beter was...

Wie nog wat van deze herinneringen wil ophalen, kan terecht op de fotosite 'Slotervaart 50 jaar'. Het is geen toonbeeld van webdesign, maar hij staat vol interessante foto's uit verleden en heden.

Meer over de geschiedenis van Slotervaart vindt u op de website van het stadsdeel.