Op mijn vrije maandag ergerde ik me gisteren dood. Ik dacht snel op de fiets de stad te kunnen doorcrossen voor wat noodzakelijke boodschappen maar stuitte op een afgezette Dam wegens staatsbezoek van koningin Beatrix. En zo kwam ik op een idee. Aangezien de koningin niet voor Amsterdam heeft gekozen als woonplaats, hoeft ze de stad niet te vermoeien met haar bezigheden. Het paleis op de Dam kan dan weer z’n oorspronkelijke functie van stadhuis terugkrijgen. Ik blij omdat de afzettingen op de Dam voor koninklijke aangelegenheden tot het verleden behoren. De Stoperahaters blij omdat het stadshuis een nieuw onderkomen heeft.
Nieuwbouw in de stad. Soms een vooruitstrevende architectonische hoogstandje, soms vooral een uitspatting van de architect – en altijd is er wel een groep geveltjesfundamentalisten die sowieso tegen is.
Het Parool schreef onlangs een verkiezing uit voor het lelijkste gebouw van Amsterdam en stelde zelf alvast een shortlist samen. Het viel me op hoeveel nieuwbouw van pakweg de laatste twintig jaar op de lijst stond. Alsof niemand het gedurfd heeft om bijvoorbeeld het grijze historische gedrocht op de Dam als lelijk te bestempelen.
Waaraan ik me stoor is de stelling dat nieuwbouw bij voorkeur al fout is en niet in een stad als zou Amsterdam passen. De mix van historische panden en gedurfde architectuur geeft een stad juist z’n charme, zorgt ervoor dat grachtenpanden uit de 18e tot hun recht komen en houdt de stad spannend. Bovendien is het vaak hoogstnoodzakelijk om de heipalen de grond in te slaan: gebouwen hebben geen eeuwig leven en wij hebben nu eenmaal woon/werk/studie/recreatie-eisen die het bouwen van nieuwe panden vereisen. Anno 2004 in 17e eeuwse stijl bouwen geeft pas een raar gezicht en oersaaie kantoorpanden hebben we al genoeg in Diemen-Zuid.
Inderdaad, over smaak valt te twisten. Ik vind het gebouw van het architectuurinstituut Arcam, vlakbij het evens bekijkenswaardige Nemo, bijvoorbeeld prachtig. Het ‘kijkt’ als een komma die zegt ho! wacht even, je komt van de oude binnenstad maar je bent de stad nog lang niet uit. Ik houd wel van een beetje spanning!
Ik denk dat het probleem ‘m zit in de grote hoeveelheid lelijke nieuwbouw die in de jaren ‘80 en vroege ‘90 lomp is gebouwd zonder te kijken waar het kwam te staan. In de jordaan heb je een paar mooie voorbeelden van die bouwstijl: Kleine oude huisjes met een soort badkamertegelpand ernaast. Niet mooi.