AmsterdamCentraal.nl

Het is duwen en trekken bij de Dirk van den Broek. Een goedemorgen kan er niet meer af bij de kassa en ze spreken je altijd aan in het Engels. ‘En waarom is Iedereen zo gehaast tegenwoordig?’, mompelt Henk terwijl hij de boodschappen inruimt.

Kenneth blijft altijd even hangen voor een vriendelijk praatje. ‘Ik volg les aan de Hogeschool van Amsterdam want ik wil data-analist worden.’ Henk heeft geen idee wat zo iemand doet, maar hij knikt begrijpend. Iets met computers dus. In zijn jonge jaren had hij geen computers. Wel pen en papier en een secretaresse. En, met haar, Petra, is hij toen getrouwd. Zij is zijn eerste liefde en ook zijn eeuwige liefde. Samen eindeloos gelukkig op de Wallen en altijd in hun eerste huis. Samen hebben ze al hun spaargeld en vrije tijd in het opknappen en onderhoud gestoken. Ook toen de kinderen al lang en breed de deur uit waren. En ze hebben samen met de buurtbewoners gevochten om de Nieuwmarktbuurt te behouden en de drugdealers te verjagen. Nu wonen daar mensen die vaak geen idee hebben wat voor gribus de buurt toen nog was. 

Arme jongen

‘Arme jongen’, denkt Henk, want ter verhoging van de feestvreugde heeft Kenneth vandaag een groen-rood elfenkostuum moeten aantrekken en een kerstmuts met zo’n lullig belletje. Hij komt binnen met veel hohoho’s en wenst Henk fijne feestdagen en een zalig nieuwjaar toe. Bij vertrek stopt Henk hem tien euro toe als eindejaarsbedankje.

Kenneth moet steeds meer moeite doen om bij Henk thuis te komen. Ondanks het kleine elektrische karretje komt een bezorger er bijna niet meer door. Het lijkt slecht een kwestie van tijd tot ook Picnic stopt met de bezorging op de Wallen die overvol zijn met toeristen tijdens deze feestdagen. En vorige maand is hier drie keer een bezorger beroofd. 

Vroeger ging hij nog wel eens met vrienden een hapje eten op Kerstavond. Maar nu de restaurants werken met tijdvensters moet je binnen een uur je drie-gangen toeristenmenu aan statafels wegstouwen. Een hele avond een tafel bezet houden in een fijn restaurant kan niet meer; snel eten, snel de volgende klant, opzouten. Zo is uit eten niet leuk meer.

Op het aanrecht staat een mooie fles oude graanjenever klaar voor de kerstborrel met de buren morgenavond. Henk is gastheer. De ijskast is goed gevuld met ossenworst, Reypenaar kaas en knoflookolijfjes. Voor hond Boris zijn er kersthondenkoekjes. De kunstkerstboom heeft hij weer van de zolder naar beneden gesleept. ‘Je moet er toch zelf wat van maken. Een ander doet het niet’, mompelt hij terwijl hij de boom vult met ballen, lampjes en slingers.

Kerst met Petra

Hij denkt terug aan Petra die genoot van de kerstdagen. Ze overleed vorig jaar. Kerst was steevast varkenshaas met champignonsaus, aardappelkroketjes uit de frituurpan, tenminste drie verschillende groenten en paarsrode stoofpeertjes zoals zijn moeder die altijd maakte. Samen met de kinderen en kleinkinderen was het dikke pret met kerst in huis. Met elkaar naar de kerstdienst in de Oude Kerk, bunkeren aan tafel en uitbuiken met cognac en sigaren. Zonder Petra is het anders. De kinderen durven hem al jaren niet meer op te zoeken. ‘We kunnen met de auto de stad niet meer in om je op te halen’, whats-appte zijn dochter eergisteren.

Wat kon hij zich verheugen op een mooie Kerstavonddienst. Maar de Oude Kerk is al ruim een jaar dicht nadat het kunstproject ‘Inferno in Red 2.0’ met veel licht, vuur en geluid het dak, de toren en het carillon van de Oude Kerk zwaar beschadigde. Restauratie gaat miljoenen euros kosten. De klokken zijn al maanden stil.

Buurtbewoners waren woest. De kunstenaar begreep het niet. Zijn kunst moet het bestaande ‘disrupten’ om nieuwe paradigma’s met elkaar te verbinden in een toekomstige realiteit. Ja, dat had de kunstenaar zo letterlijk gezegd. De directeur vond dat de mensen niet zo moesten zeuren. Ze was onbegrepen door de boze buurt. In het Parool melde ze dat het maar een clubje kleinzielige, burgerlijke conservatieven was.

Borrel met de buren

De buren kwamen kerstavond langs voor een borrel. Eerst de twee oudere zussen die beneden wonen. Een vrolijk stel dat tijdens gesprekken voortdurend tegen elkaar roept: ‘Kun jij hem verstaan? Ik niet.’ Om vervolgens weer door het gesprek heen te kletsen. Bij de VVE-vergadering had Henk ze al eens aangeboden mee te gaan naar een audicien. Maar, de dames waren nogal stellig: ‘met ons gehoor is niks mis. Mensen moeten gewoon wat duidelijker praten.’ Ook de twee Spaanse jongens van boven kwamen nog even langs. Een vrolijk jong stel dat bij Booking werkt en een overactief sociaal leven op Grindr leeft. Er kwam veelvuldig herenvisite langs. Straks gingen de jongens nog ‘even’ de stad in. ‘Ach, je bent maar een keer jong’, mompelt Henk. Andere buren laten niets van zich horen. Henk weet trouwens niet eens meer hoe ze allemaal heten. Zijn naaste buren verhuren hun woning steevast aan toeristen.

Die drukte

Het gesprek gaat natuurlijk over de drukte. Henk vraagt zich af hoe het moet als er in 2030 tweeëndertig miljoen bezoekers naar de stad zullen komen. In 2020 slaagde Amsterdam er met vlag en wimpel in om vijfentwintig miljoen mensen gastvrij te ontvangen. Maar met elke dag 40.000 bezoekers zijn de Wallen al bomvol. Daar kan helemaal niemand meer bij. Zelfs de dweilpauzeploeg niet. De Spaanse jongens vinden het wel gezellig ‘en nog lang niet zo erg als in Barcelona’. De twee zussen zijn het spoor bijster. ‘Gezellig? Druk? Kun jij ze verstaan? Ik niet.’ ‘Nee, druk. Niet gezellig, mompelt Henk.

Crowd managers

De gemeente omarmt nieuwe technologie en kan volle straten afsluiten en de horden spreiden met digitale geo-fences. Op een drukke buurtbijeenkomst legde een enthousiaste crowd magement meneer uit hoe het allemaal werkt: ‘Kijk naar de Arena, waar meer dan vijftigduizend voetballiefhebbers efficiënt geordend en optimaal gebruik maken van schaarse ruimte. Anderhalve Arena per dag, dat moet de stad toch zeker kunnen handelen, laten we niet overdrijven.’ 

Zijn powerpoint toonde de buurt vol oranje en rode vlekken. Hoe roder, hoe uitdagender de crowd-meneer het leek te vinden. Henk was bezorgd en mompelde iets te hard ‘Maar past dat wel? Het is nu al elke week Koningsdag of Pride.‘ De crowd-meneer zapte naar een overzichtelijk stroomdiagram. Zet een paar drukte-experts bij elkaar met een flipover en je hebt snel een lijstje maatregelen om meer ruimte te maken.

De werkelijkheid was harder en hardnekkiger wist Henk. Excursiegroepen blokkeerden alle straten. Wie had er bedacht om tweeduizend gidsen een vergunning te geven? Tijdens het Hemelvaartsweekend had Henk twee dagen lang zijn huis niet uit gekund. Maar op het NOS-Journaal spraken crowd managers van een groot succes: de crowd was ‘gemanaged’ en er waren opnieuw geen doden gevallen.

Ook hond Boris werd zienderogen narriger. Een rondje fietsen in zijn eigen mand naar Waterland zat er niet meer in sinds Henk zijn fiets had moeten wegdoen. Sinds vorig jaar mogen er alleen nog maar huurfietsen rijden door de stad. 

Het stadsbestuur raakte in 2020 het spoor volledig bijster in de zoektocht naar een normale stad. De dweilpauzes van de burgemeester kwamen er niet door nieuwe bezuinigingen op de handhaving en de reiniging. De onverwacht harde Brexit had een economische noodstop betekent voor Nederland. Zelfs de huizenmarkt raakte in het slop. Er werd al stilletjes nagedacht over de sluiting van de Flessenman.

Oorlogsgebied

De wanhoop nam onder veel bewoners toe. De voorzitter van het wijkoverleg verhuisde. In de lokale krant maakte hij van zijn hart geen moordkuil: ‘Afgelopen voorjaar vertrokken wij uit de jungle, zoals de Gemeentelijke Ombudsman onze buurt noemt. Wij verkochten ons huis met pijn in het hart. Ondanks de mooie plannen voor de autoluwe binnenstad werd de buurt langzaam het domein van agressieve straatdealers, opdringerige fietstaxi’s, lawaaierige zuipschuiten, illegale kamerverhuur bij de buren en horden toeristen die overal de doorgang versperren. Zodra je buiten kwam, stond je in een oorlogsgebied.’

‘Oorlogsgebied’, mompelde Henk toen hij het las. Hij had ook wel eens nagedacht over het verkopen van zijn huis. Maar, de herinneringen aan de mooie jaren met Petra zijn hem te dierbaar. Trouwens, waar moest hij heen? Een woning elders in Amsterdam is onbetaalbaar en zijn dochter ziet hem al aankomen. Sociaal werkers in Amsterdam bekommeren zich tegenwoordig meer over de jeugd in de achterstandswijken in plaats van oudjes. Hij mompelde ‘Henk blijft!’ 

Kneiterlinks

Tijdens de kerstborrel vallen de zussen van beneden hard uit over de Amsterdamse politiek: ‘Het ‘kneiterlinkse’ stadsbestuur slaat zich al jaren op de borst dat zij de letters van IAmsterdam hebben laten weghalen van het Museumplein. Maar hier, op straat? Overal vuil, overal toeristen, overal dealers en ze doen gewoon niks. De slager op de Nieuwmarkt is nu een Egyptische wafelbakker. Die Femke liet zich in het begin nog wel eens zien met alle camera’s en fotografen. Maar nu? Femke laat niks meer van zich horen. Kunt u het begrijpen? Wij niet.’ Zij stemden altijd op de keurig meneer van de VVD. Maar, die zat nu in de Eerste Kamer.

Henk snapt ze wel, maar het moet ook gezellig blijven op Kerstavond. En het is nog maar drie maanden tot de volgende verkiezingen. Wat zou er dan gebeuren met kneiterlinks? Snel brengt Henk het gesprek daarom terug naar het weer, de gezondheid van de zussen en de kleinkinderen. Dat werkt. De lieve Spaanse jongens stappen de drukke avond in. De nacht is nog jong.

Als ook de zussen weg zijn is Kerstavond klaar voor Henk. Hij stapt in bed en valt, een beetje wazig door de borrels, in een diepe slaap.

Dromen

Ook in zijn slaap dringt Amsterdam zich aan hem op.

Is dat zijn gracht? Waar zijn de bomen? De gracht is breder gemaakt voor rondvaartboten en zuipschuiten. Zelfrijdende robotbusjes met haasttoeristen rijden in colonnes langs de gracht. ‘Die busjes zijn elektrisch. Dat is duurzaam!’, blaat een ambtenaar op AT5, ‘dat is goed voor de stad.’

Henk woelt in bed.

Het Koninklijk Paleis is Tourist Information Center. Tweeduizend straatdealers krijgen een vergunning.

Henk ziet de Jordaan met rode lampjes. Crowd managers sturen er toeristen heen als de Wallen overvol zijn. Hij hoort de crowd-meneer, ‘Daar kunnen makkelijk vijftigduizend bezoekers per dag naartoe. Het is daar erg leuk.’

‘Wil je je huis verkopen?’ Het is de burgemeester zelf. Henk woelt en zweet.

‘Wil je je huis verkopen?!’

‘Minder bewoners zijn minder klagers.’

‘Oordoppen! Gratis oordoppen!’

‘Niet met uw hond naar buiten. Dan moet u rekening-lopen!’

‘Neenee!’ schreeuwt Henk. ‘Petra! Nee!’

Met een ruk en zonder dekbed schiet hij wakker.

Kerstochtend 2021

Het kost moeite om Kerstochtend te beginnen. Het is stil in huis en hond Boris wrijft tegen zijn been alsof hij zeggen wil ‘gaan we niet naar buiten?’

Onder het raam blèrt een Spaanse gids. Op het plein zingt een kerstkoortje ‘Alice, who the fuck is Alice’. Henk zucht.

De lampjes in de kerstboom branden. Hij kijkt naar het portret van Petra. In gedachten hoort hij nu weer de klokken van de Oude Kerk: ‘De Steppe Zal Bloeien’. Het lied waarmee Petra werd begraven.

Dan loopt hij naar de deur en zegt ‘Kom Boris, rondje Wallen’. Samen stappen ze de deur uit in het laagje verse sneeuw dat vannacht gevallen is. Henk heeft hier prachtige herinneringen en mompelt ondanks alles: ‘Henk blijft!’

Met dank aan Bert en Ewoud van d' Oude Binnenstad voor de waardevolle redactionele suggesties!