AmsterdamCentraal.nl

Net als de Structuurvisie 2040 van Amsterdam, had Almere voordat het als gemeente mocht gaan vrijzwemmen, door de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders in Den Haag allang een uitgewerkt ontwikkelingsplan meegekregen. Het uitgangspunt was dat Zaandam en Purmerend overloopgebieden voor Amsterdam zouden blijven voor wat betreft sociale woningen en de middenklasse. Het bestaande karakter van het Gooi, dat zo gewild was vanwege het groen, stond onder druk. Om die druk te verminderen zou de vraag vanuit Amsterdam ten dele moeten worden afgeleid naar Almere.
Almere zou een meerkernig gebied worden, elk daarvan telkens omgeven door groen. Een grote kern in het midden, zoals Hilversum. Er omheen satellietkernen, zoals de kleinere Gooise dorpen. Elke satelliet voldoende ontwikkeld voor alle dagelijkse voorzieningen, maar voor iedere inwoner het gevoel dat hij/zij toch kwam te wonen in een groene omgeving. De namen waren ernaar: Almere-Hout, Almere-Buiten. Daar konden de mensen heen die zich van het Gooi lieten afleiden. De opvangdrang voor sociale woningbouw kon op Almere-Centrum en Almere-Haven worden gericht.
Iedereen blij, zou je denken!

Bevolkingsmeter

Maar toen kwam er een machtig ambitieus Stadsbestuur waarvoor een centraal Stadskantoor gebouwd was aan de oever van het Weerwater. Een van de eerste daden was de oprichting van een Bevolkingsmeter: een opstelling als een reusachtige thermometer aan de Hollandse Brug langs de A6 met een paneel: ''Almere – de snelst groeiende stad van Nederland''. Hiermee werd de trend gezet, Almere als een economisch verkoopproduct, primair gericht op omzetgroei qua vestiging: kwantiteit boven kwaliteit.

In de prullenbak ermee

Riek Bakker werd binnengehaald. Het meerkernige stadsplan van de RIJP moest in de prullenbak, de ''groene vingers'' waren alleen van waarde als het gebruik aantoonbaar nuttig was. De meeste konden wel volgebouwd worden. De nieuwe toekomstvisie voor Almere was een ''bandstad'', die als een brede zone ter weerszijden van en tussen in de spoorlijn en de A6 zich tot aan de Oostvaardersplassen zou uitstrekken en verder uitdijen.
Er werd een inspraakavond georganiseerd in het Stadhuis, Riek Bakker zou, voor toelichtingen beschikbaar, ook aanwezig zijn. Het liep storm, het waren niet alleen de ''groene organisaties'' die kwamen opdagen, de gewone burgers waren er in groten getale, ieder stond letterlijk met de rug tegen de muur. Er viel geen stemming, maar was die er geweest dan was meer dan driekwart van de aanwezigen voor het handhaven van het meerkernen plan. Maar dat lag allang in de prullenbak – toen dat feit via wollige ''toelichtingen'' duidelijk werd veranderde de gemoedelijke sfeer van het begin geleidelijk naar vijandig. Onder de scherpe vragen aan Bakker dreigde zij haar zelfbeheersing te verliezen. Er waren ook nog een paar voormalige RIJP planologen aanwezig, maar die hadden geen stem, hun dienst was allang opgeheven.

Twee miljoen inwoners

Wat ik die dag geleerd heb is dat we ons moeten hoeden voor overambitieuze nieuwe bestuurders en stedenbouwkundigen die het contact met het aardoppervlak allang hebben losgelaten. Zef Hemel – ik citeer hem opnieuw: ''Je creëert toekomstvisies met verbeeldingskracht en aanstekelijke verhalen'' – heeft als idee voor Amsterdam dat zij pas meetelt in de wereld wanneer zij de omvang van twee miljoen inwoners overschrijdt.

Niet helderziend

Dat is dus het zicht op wat goed is voor de stad ''als geheel, met voorbijzien aan specifieke belangen''. Geheel belangeloos aangereikt door Zef Hemel. Ik weeg de tegenstrijdigheid maar even, verbeeldingskracht van een persoon aanstekelijk gebracht. Het beste voor een stad ''als geheel''? Stedenbouwkundigen zijn niet helderziend, maar ik hoor ze te vaak ideeën bepleiten met de buigzaamheid van graniet. De schade van een plan of zelfs een maquette is te overzien, maar we moeten oppassen voor de gevaren als één man of vrouw z'n voetafdruk voor de eeuwigheid in beton en steen gaat neerzetten.

Bron foto: Twitter.