AmsterdamCentraal.nl

Hij is een kind geboren uit een joodse moeder, doorstond het duistere monster van vernietiging in de oorlogsjaren. Dankzij de vindingrijkheid van zijn vader in Den Haag en Antwerpen. Mijn vader kwam in de winter 1944/45 terecht in de Amsterdamse Weteringschansgevangenis – hij kwam als een van weinigen daaruit behouden vrij, dankzij inspanning binnen een verborgen weefsel van verzet en collaboratie. Er was voor de danser en voor mij reden te over om Duitsland te haten en de klank van de Duitse taal. Maar er kwam een dag dat hij ging dansen in Hamburg en zichzelf tot inzicht bracht hoeveel onschuldig leed geleden is, ook aan die andere kant. En ik: toen ik van mijn laatste schip de wal op stapte, moest ik vaak naar Duitsland voor mijn werk. Elk van ons leerde de immateriële cultuurerfenis waarderen, de waarden die oorlogswaanzin overleven. Zo konden we vergeven en ons bevrijden van latente rancune die na iedere botsing der machten overal bij veel mensen het leven blijft verzieken.

Heeft de ballerina met wie hij op de Bühne van Hamburg pas de deux heeft gedanst daar ook een rol in gespeeld? Dat brengt onze gedachtewisseling op intiem terrein. We begeven ons in een wijder perspectief. Waarom denken zoveel mensen dat dansers vooral homoseksueel zijn en dat de gespierde androgyne schepsels in de vrouwelijke rol hun intimiteitsgevoelens vooral beleven in lesbische relaties? Zo simpel kan het niet zijn, heb ik steeds gemeend en hij bevestigt mijn gedachte dat deze algemene aanname berust op misverstand.

In geen andere kunstvorm dan in het klassieke ballet vindt er zoveel fysieke beroering plaats, dus in een duet moet er wel chemie tussen de danspartners ontstaan die verder gaat dan een wederzijdse sympathie en toewijding aan de techniek. Verliefdheid behoeft geen storing te zijn voor het vak, zeker niet als die overgaat in een bestendige liefde. Han Ebbelaar en Alexandra Radius hebben dat jarenlang bewezen. Jaloezie daarentegen heeft een vernietigende invloed.

De meeste ballerina's zijn heteroseksueel, is de ervaring van de danser die ik de afgelopen tien jaar als een vriend ging beschouwen. Het aantal homoseksuele dansers is misschien iets hoger dan het gemiddelde in de maatschappij, maar dat valt misschien wat meer in het oog door de blokvorming. Dat is jammer, want die geeft weer ruimte aan die vermaledijde rancune, dat gif in het mensenleven.

Het is ook rancune die ertoe heeft geleid dat Sonia Gaskell postuum niet meer onverdeeld het verdiende respect geniet dat haar toekomt, gezien haar betekenis voor de balletkunst in Nederland. Mijn vriend heeft mij veel verteld over het wel en wee binnen het Nederlands Ballet en het latere Nationale Ballet – vergevingsgezind en solidair, zo ken ik hem van onze ontmoetingen in de OBA en de gesprekken op zijn grachtenetage, waar hij woont als hij niet bij zijn levenspartner is – ja dat is een danseres!

Hij is vast nog lang niet uitverteld. Maar de tijd in een mensenleven is geen overvloed. De horizon kan opeens dichtbij komen. Er is bij hem een tumor geconstateerd die hem in angstig snelle tijd al bijna immobiel heeft gemaakt - zijn geliefde plekje hoog boven de gracht is nu verlaten. Loyale mensen met elkaar: hij heeft gelukkig zijn Elly, nu al 47 jaar lang. Meer dan ooit zijn steun en toeverlaat.

Links en notities

Ik schreef eerder over deze Amsterdamse oud-danser: Hier wil ik wonen

Een andere tekst in hetzelfde verband: Ze is niet gestorven, haar geest leeft volop voort.

OBA – Mijn vriend de danser is een frequent bezoeker van de Centrale Bibliotheek, waar hij op het maandelijks open podium poëzie laat horen. Hij schreef een gedicht over zijn verzoening met Duitsland.

Mij bracht het onderwerp tot een essay ter gelegenheid van de Boekenweek 2016:

'Was ich noch zu sagen hätte' (nog enkele exemplaren 4,50 euro)

Sonia Gaskell – In 1961 leidster van het Nederlands Ballet, later het Nationaal Ballet tot 1968.

Hij bewonderde en respecteerde haar, in die jaren en nog steeds.