Kan een participatieve democratie bijdragen aan een betere onderlinge verstandhouding alsmede aan het verkleinen van de afstand tussen burger en overheid? Er zijn talloze voorbeelden die illustreren waarom de afstand tussen burgers en overheid steeds groter wordt. Politici beweren dat ze goed luisteren maar daar is weinig blijk van.
Overheidsprogramma’s worden geformuleerd en bepaald door overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen; de zogenoemde derde helix. De burger is hiervan vrijwel volledig uitgesloten, met als gevolg een groeiend gevoel van onmacht.
Om de groeiende afstand tussen burger en overheid te keren verschenen er de laatste jaren diverse overheids publicaties -vanuit Brussel, Den Haag en lokale overheid- die aandrongen de burger meer te betrekken; de zogenoemd vierde helix.
In beton gegoten
Ook de gemeente Amsterdam heeft zo’n document. Maar van een daadwerkelijk streven naar burgerparticipatie, laat staan medezeggenschap, is nauwelijks sprake. Ja, Amsterdammers kunnen inspreken (maximaal 3 minuten over vaak zeer complexe zaken) maar daar maakt slechts een heel klein aantal burgers gebruik van. En ja, wij kunnen zienswijzen indienen op gemeenteplannen voor onze buurt, wijk of stad. Maar die plannen zijn op dat moment al voor 90% in beton gegoten en kunnen burgers slechts nog wat inbrengen aan de rafelranden.
In de bureaula verdwenen
In 2014 schreef, in samenwerking met Economische Zaken, het Amsterdam Economic Board een rapport 'Accelerating Amsterdam’s Assets' met een zestal zeer veelbelovende aanbevelingen hoe een participatieve democratie in de stad gerealiseerd kon worden. Dat rapport verdween in een bureaula.
Vorig jaar onderzocht op verzoek van het stadsbestuur de commissie Brenninkmeier het bestuurlijk stelsel. Die had daarop forse kritiek: 'Neem de belevingswereld van Amsterdammers als uitgangspunt en ga in hun schoenen staan' en drong aan op een 'meer van buiten naar binnen dan andersom’ beleid. En wat gebeurde er naar aanleiding van dit rapport?
Haaks op de aanbevelingen
Het college stelde voor en de gemeenteraad ging onlangs akkoord met een wijziging in het bestuurlijk stelsel. Maar wel een wijziging die haaks staat op de aanbevelingen van de commissie Brenninkmeijer!
Het algemeen bestuur (de oren en ogen van de buurt) in de zeven stadsdelen worden opgeheven. De dagelijkse bestuurders worden niet meer gekozen maar benoemd door het college. Die bestuurders moeten het mandaat van de centrale stad uitvoeren (die daarmee een machtsmonopolie verkrijgt).
En die participatieve democratie? Meer medezeggenschap van burgers? Daarvoor komen gekozen adviescommissies die de centrale stad mogen adviseren; zonder enige 'right to challenge'.
Hoe tegenhouden?
Amsterdammers zijn hierover niet gepolst (bijvoorbeeld door O+S) en grotendeels onwetend wat hen in 2018 te wachten staat. Bijvoorbeeld, als dit stelsel nu al van kracht was geweest, dan was het erfpachtstelsel zonder enige wijziging in werking getreden.
Ik hoor graag jullie ideeën hoe dit anti-democratische stelsel kan worden tegengehouden. Waarvoor alvast dank!
AT5 Nieuws
RTV Noord-Holland
Politie Amsterdam
Amsterdam.nl
RTV Amstelveen
Parool Nieuws Amsterdam
veertien reacties op "Er is nauwelijks sprake van burgerparticipatie"
Toch heeft de gemeenteraad van de centrale stad ingestemd met de opheffing. Zitten er in de Raad dan alleen maar makke schapen? Ze zijn zelf gekozen dus dan mag je verwachten dat de ingreep niet zonder slag of stoot plaatsgrijpt. Of speelt het belang van een centralistisch hiërarchisch bestuurde stad in hun niet-openbare agenda mee? Ambities voor benoemde functies? Zo ja, zijn deze mensen de aangewezen types die ''naar het klankbord van de burgers luisteren'' of zien ze burgers alleen maar als lastige querulanten die je beter op afstand houdt?
John Zwart
Henk van Dijk
Daarnaast kan burgerparticipatie natuurlijk op andere manieren worden geregeld. Er wordt in de Stopera al geschermd met het Newyorkse project van Participatory Budgeting, waarbij elk stadsdeel van de Big Apple een miljoen te besteden krijt. Bewoners wijzen die gelden toe. Op stadsdeelniveau gebeurt iets dergelijks trouwens ook al, maar dan op veel kleinere schaal: regiegroepen van bewoners uit stadsdeel Nieuw-West kiezen uit en wijzen gelden toe aan ingediende bewonersinitiatieven. Stadsdeel West zamelt dit soort initiatieven zelfs in via een interactieve website genaamd De Stem van West. Dit alles lijkt me iets om stadsbreed in te voeren.
Met een steeds groter wordende stad ligt het voor de hand om stadsdelen terug te laten keren met een gekozen bestuur, gecoördineerd door een centraal stadsbestuur. Heeft men eigenlijk wel eens gekeken hoe ze dat doen in buitenlandse grote steden? Moet ik me misschien eens in verdiepen.
Wat het bestuurlijk stelsel betreft: besef wel dat alle hedendaagse dilemma's te maken hebben met het van rijkswege afschaffen van de deelraden door een aanpassing van de Gemeentewet. Voor wie overweegt om CDA te stemmen: dat is een plan van Piet Hein Donner, aangemoedigd door zijn toenmalige politieke vrienden VVD en PVV. Later heeft PvdA-minister Plasterk deze wet uitgevoerd. Die wet maakt een terugkeer naar de oude situatie, zoals jij lijkt voor te stellen, onmogelijk. D66 heeft altijd gezegd (en zelfs wethouder Choho doet dat nu nog steeds) dat de oude deelraden onze voorkeur hadden. Die kunnen, nee, mógen we niet meer instellen.
Hoe dankbaar kan men de PvdA zijn in Amsterdam? Nou ja, de stad heeft een wethouder voortgebracht met premier aspiraties. Dat zei ik al toen hij zo graag weg wilde naar Den Haag. Nu heeft hij zijn stille wens zelf hardop uitgesproken. Daar doet hij veel voor, voor die persoonlijke ambitie. Vier jaar bijwagen van Rutte spelen. Dat zijn de dingen waardoor zoveel mensen een hekel aan de politici krijgen.
Dank voor jullie reacties. Het totaal afbreken van enige invloed van Amsterdammers op het Stopera beleid heeft NIETS te maken met de door de overheid opgelegde wijziging in de gemeentewet! De wijziging in het bestuurlijk stelsel staat daar volledig los van en is puur een initiatief van het stadsbestuur om de macht naar zich toe te halen en de burgers de mond te snoeren.
Hoewel het college bij monde van wethouder Choho zegt te geloven in een participatieve democratie, is daar geen spoor van te herkennen.
Het was alleszins mogelijk geweest dat deze wijziging -voordat het werd aangenomen door de gemeenteraad- eerst inhoud te geven hoe die participatieve democratie er uit zou kunnen zien.
Ik noemde eerder het rapport van de Amsterdam Economic Board 'Accelerating Amsterdam's Assets' met een aantal aanbevelingen hoe. Derhalve bij deze:
1. Creëer gemeentebeleid rond sociale innovatie door bottom-up initatieven op te nemen in de innovatieagenda van de gemeente
2. Bouw sterkte netwerken waar men kan leren, kennis kan delen en kan netwerken rondom vormen van sociale innovatie
3. Faciliteer mogelijkheden voor onderzoek en ontwikkeling naar nieuwe technologieën die het zelforganiserend vermogen van burgerinitiatieven versterkt en de maatschappelijke impact vergroot
4. Ontwikkel nieuwe manieren om financiering te verkrijgen om bottom up-initiatieven van de grond te krijgen
5.Maak beleidmakers bekend met de sector van sociale bottom up-initiatieven door het ontwikkelen van leerprogramma’s rondom dit thema
6. Versterk de sociale innovatie sector door het erkennen van het belang ervan voor de stad en ontwikkel onderzoek- en leerprogramma zodat het kan worden geïmplementeerd in Master-programma’s.
Wellicht zullen sommigen zeggen: "Nou, begin dan daarmee". Maar we weten allemaal dondersgoed dat een beetje initiatief van uit bewoners veel energie en tijd kost om dat op poten te zetten. Pas als iets hun eigen straat, wijk of portemonnee betreft, wordt men wakker.
Opmerkingen als 'die wijziging is door de gemeenteraad aangenomen en kan niet worden tegengegaan" vindt ik defaitistisch en ook nog onjuist ook! Zie erfpachtstelsel: raad akkoord maar vele A'dammers forceerden de Stoperadammers dit te wijzigen dan wellicht terug te trekken.
Dus ik blijf bezig. Zo heb ik onlangs het Bureau Onderzoek & Statistiek gevraagd alsnog de mening van stadsbewoners te polsen over deze on-democratische handelwijze. Ik hou jullie op de hoogte.
Verder gaat Arie's vergelijking met de erfpachtdiscussie mank: daar heeft de gemeenteraad nog niet over besloten. Overigens kan een besluit altijd worden teruggedraaid, maar het is ronduit naïef om te denken dat het besluit van enkele weken geleden nu alweer van tafel gaat. Ik zou het ook graag willen, maar er is geen enkel signaal dat dit binnenkort gaat gebeuren. Wellicht dat er ná de verkiezingen, met een ander college, opnieuw tot een ander stadsdeelstelsel besloten gaat worden. Dat is dan voor de verkiezingen van 2022.
Verder ben ik voor 100% een voorstander van bottom-up initiatieven en sociale innovatie. Er gebeurt ook al veel op dit vlak, maar daar mag de gemeente flink wat extra aandacht voor vragen.
Maar een wet is geen natuurverschijnsel en kan natuurlijk altijd weer in het parlement veranderd worden. De huidige wet is volgens mij tot stand gekomen op grond van bestuurlijk-juridisch mierenneuken van Donner, iets met bestuurslagen en mandaten en zo. Er is denk ik niet zozeer gekeken wat in de praktijk het handigst is en het best bestuurbaar, met oog voor de afstand tussen burger en politiek. Hopelijk komt men nog een keer bij zinnen. Alleen is er bij een nieuwe/andere wet één obstakel: Donner die in de Raad van State zit, dat orgaan dat adviseert over nieuwe wetten.
Nogmaals, de gemeentewet en het afschaffen van deelraden heeft niets te maken met het kernpunt van mijn betoog: participatieve democratie.
Hoe ’t met het erfpacht stelsel afloopt: who knows? Als al die mensen niet hadden geprotesteerd, had het voorstel en raadsbesluit wellicht voor het zomerreces een done deal geweest. Dit was wel een inspirerend voorbeeld wat A’dammers kunnen bereiken vis-a-vis het stadsbestuur.
De grote uitdaging is om iets dergelijks te realiseren inzake het nieuwe bestuurlijk stelsel. Dat zal alleen mogelijk zijn indien de gevolgen hiervan voor A’dammers in een zo’n breed mogelijke kring bekend zijn. M.u.v. wat artikelen in Het Parool en wat reuring via social media is dat totaal nog niet het geval.
Wie weet; misschien gaat O+S de mening van A’dammers hierover polsen…
Vraag aan allemaal: Zou een website/platform helpen waar organisaties zoals d’ Oude Stad; VVAB; Amsterdam1012; De Correspondent; Amsterdam Centraal; Burgertop Amsterdam; actieve/bezorgde A’dammers; bewonersverenigingen; etc hun ideeën, suggesties bundelen?
Ik deel je mening niet dat er veel bottom-up initiatieven en sociale innovatie plaatsvindt. Ik ben bekend met het buurt budget in A’dam Oost wat, meen ik, naar tevredenheid van bewoners en stadsdeel functioneert. Ik vraag herhaaldelijk aan raadsleden waarom dan dit niet stadsbreed invoeren? Reactie: zip, nada.
Ik hoor graag wat meer voorbeelden van bottom-up initiatieven van je!
Je laatste zin begrijp ik niet. Aan wie vraagt de gemeente hier flink wat extra aandacht? Aan A’dammers of aan zichzelf die dit juist de nek heeft omgedraaid!
Ik ben blij te horen dat je een 100% voorstander bent van participatieve democratie. Hoor graag van je suggesties wat wij allen als gemeenschappelijk initiatief aan wethouder Choho voor kunnen leggen t.a.v de participatieve democratie waarin hij zo gelooft.
Alvast dank.
Wat betreft buurtbudgetten herinner ik me ook dat de Houttuinen hier iets mee deden. In eigen stadsdeel hebben we de regiegroepen met bewoners die geld verdelen onder ingediende buurtinitiatieven, zonder dat het stadsdeel hier zelf over gaat. Buurtbudgetten worden komend jaar zeker een onderwerp van discussie, al was het maar omdat de PvdA heeft aangekondigd met een plan te komen op basis van hoe dit in New York gaat. Ik denk dat de raad echter ook gewoon naar lokale initiatieven kan kijken en die breder gaat invoeren.