Bad trip Moskou

Zef Hemel - bron: videostill Gem. Amsterdam

Hoogleraar en planoloog Zef Hemel verzorgde op 11 mei 2016 in Pakhuis de Zwijger een #Stadslicht City Trip Moskou. Hij vindt alles prachtig in en aan deze metropool. De ongebreidelde groei van de stad, nu al even groot is als heel Nederland en vier keer de omvang van St. Petersburg. Er zijn megalomane toekomstplannen en er vindt rücksichtsloos landjepik in de regio plaats om nieuwe stadsuitbreidingen te realiseren. De orthodoxe kerk die de allerrijkste ter wereld is. Schurkenstreken van achtereenvolgende politieke machthebbers en vastgoedmagnaten. De achtbaanswegen, aangelegd om te paraderen met tanks, raketten en ander wapentuig maar nu verstopt door autoverkeer. De prestatie om in tien jaar een heel metronet aan te leggen (‘Kom daar in Amsterdam eens om.’).

Geestdrift voor en kennis van een onderwerp staan meestal garant voor een boeiende ‘reis’ naar (mij) onbekende oorden. Maar Moskou dreigt een bad trip te worden naarmate de avond vordert. Nooit geweten dat de Russisch orthodoxe kerkleiders de ambitie hadden en hebben van Moskou het derde en grootste ‘Rome’ te maken, de enige echte wereldkerk. Fascinerende verhalen over het telkens grootser herbouwen van de stad na verschillende malen in de geschiedenis aangevallen, overlopen en afgebrand te zijn. Over het ‘organisme’ Moskou, dat onbeheersbaar en onbestuurbaar doorgroeit.

Je kunt de daadkracht van Moskou toen en nu bewonderen. Maar dat zij in de jaren 30 in korte tijd een heel metronet wisten aan te leggen, kwam ook door de inzet van slaven, te vergelijken met de huidige slavenarbeid bij de aanleg van stadions voor het WK voetbal in Qatar in 2022. De vrouwen van Pussy Riot krijgen een sneer in plaats van ontzag voor hun moed. Zef Hemel: ‘Hoe dúrfden zij tegen Poetin te betogen in juist de Russisch orthodoxe kerk Christus Verlossers.’ Het is de kathedraal waarmee Moskovieten hun overwinningen op vreemde overheersers eren, de met goud beklede grootste orthodoxe middelvinger naar het Westen. Niets over corrupte burgemeesters, het vele geweld in Moskou, de onleefbaarheid, het milieu en de natte dromen van miljardairs die er aan de touwtjes trekken.

Zef Hemel lijkt zich volledig te vereenzelvigen met Moskou en de stad amechtig te prijzen. Ik had meer kritische distantie verwacht.