Home > > Multicultureel Amsterdam

Multicultureel Amsterdam

Yalda

Deze impressie schrijf ik in het kerstweekeinde, maar voor mijn gevoel heb ik oudejaarsavond nu al gevierd. Het was op zondagavond 20 december aan de IJhaven, toen in Cultureel Centrum Mezrab het traditionele Yalda werd gevierd. Een oosterse verwelkoming van de zon na de langste nacht van het jaar. Dit feest wortelt op het noordelijk halfrond al vanuit het verre verleden - vóór het ontstaan van het christendom, voor de mediterrane oudheid, waarschijnlijk zelfs het jodendom. Getuige zichtbare overblijfselen als Stonehenge, zeldzame oude tempels met een observatorische structuur  en de oorsprong van oude lichtfeesten bij de Germaanse volkeren. De religies die later ontstonden hebben ieder hun eigen betekenis en waarde gehecht aan de periode rond het einde van het jaar.
Maar eigenlijk verbinden de duisternis en het verlangen naar het licht ons allemaal.

Zo'n acht jaar geleden ontmoette ik in de OBA de van geboorte Iraanse dichteres en filmer Nafiss Nia; sindsdien krijg ik trouw uitnodigingen voor Perzische evenementen in deze stad. Initiatiefnemer voor het Amsterdamse Yalda feest is de Stichting Granate voor Duizendenéén film en poëzie.

Zoete sfeer
Er wordt een video vertoond en er wordt gezongen – ik val meteen in de zoete sfeer van de avond als door de menigte een meisje mij nadert, haar dienblad vol kleine bakjes noten en vruchtjes. Een verhalenvertelster, Sanaz Djalilzade, vertelt over het verband: de zon in december komt maar kort boven de horizon en wordt sneller en dieper omlaag getrokken. Dat is het werk van een draak, als de mensen zich niet inzetten voor de vriendschap en de liefde zal de zon voor hen verloren gaan. Maar ze kunnen hem redden – door de vriendschap voor elkaar te koesteren en anderen te tonen dat ze hen liefhebben door het geven van zoete lekkernijen en rode vruchten. 
Yalda is het moment van ommekeer, waarop de zon begint aan zijn terugkomst.

De dichter Hafez wordt geciteerd: 
''Ik ga een einde maken aan dit verdriet 
zoete dagen komen eraan, barre tijden niet. 
Verliefde nachtegaal! Wens jezelf een lang leven 
de tuin zal bloeien, bloemen zingen een welkomstlied''. 

De watermeloen en de granaatappel, symbolen voor de zoete giften aan elkaar, aangevuld met amandel en andere noten. De amandel spreekt tot de verbeelding omdat die heel zorgvuldig van de bolster moet ontdaan, daarna van de binnenste schil, de granaatappel vanwege de helderrode kleur van de cellen van deze citrusvrucht, de moeite waarmee het pellen gepaard gaat met beloning van de zoete gelei rond de eetbare pitten. Het moet een enorme cynicus geweest zijn die in de recente geschiedenis de naam van deze vrucht leende voor het explosief dat strijders elkaar toewerpen. 

De voertaal is Nederlands, met soms Engelse vertalingen voor degenen die het Nederlands nog niet zo goed beheersen – nu en dan klinken een paar poëziestrofen in 't eigen farsi (het Perzisch). Deze mensen hier bijeen zie ik als volledig aangepast aan het leven in ons westers Europa – maar met behoud van mooie tradities die ze door hun afkomst hebben meegekregen. Mensen die optreden worden geïntroduceerd door Tugba Öztemir, met Turkse ouders. 

Nederlandse Iraniërs, Irakezen, Afghanen en Nederlanders dragen voor en maken muziek.
"Ha ha wat zijn dat: ''Nederlandse Nederlanders?"
Als we teruggaan in onze stamboom treffen we  altijd wel ergens een landverhuizer aan! 

Dichteres Nafiss Nia draagt voor: 
''Zo Thuis.
Het voelt hier thuis. Niets is te veel. 
Er is water, er is brood en er is altijd wat 
te beleven. Kleuren verrijken de dagen.
Ik loop een blauwtje. Ik sta rood. Ik kijk door 
een zwarte bril en ik erger me groen en geel 
aan iedereen. Het voelt zo thuis''.

Nafiss kwam hier al lang geleden, uit Isfahan.
"Iedereen slaat daarop aan",
 zei ze op die middag acht jaar geleden, toen Jos van Hest en ik haar aanspraken over het gedicht van P.N. Van Eijck: 'De tuinman en de dood'. 

Ze had nog nooit van hem of zijn gedicht gehoord... 
Ik las het toen ik een jaar of 8 was. Leerde dat je niet aan de dood ontsnappen kunt, maar dat het domste is wat je kunt doen om daarom naar Isfahan te vluchten. Nafiss vluchtte uit Isfahan weg, naar Amsterdam en geniet hier van haar artistieke leven – dat het nog héél lang mag duren! 

Dorp van de vrouwen
De verhalenverteller Sahand Sahebdivani vertelt over de sjeik die in het afgelegen ''dorp van de vrouwen'' belandt waar de mooiste die hij zich kan voorstellen koningin is. Ze hebben een geheim dat hij niet weten mag. Heel misschien zullen ze het tenslotte onthullen, alleen wanneer het lukt gedurende zeven dagen haar verleidingen te weerstaan. Nooit mag hij haar aanraken hoe zwaar zijn beheersen  ook valt. De vrouwen beginnen te dansen, louter met gracieuze arm- en handgebaren, de koningin vlak vóór hem. Elke dag dat de spanning stijgt moet het publiek raden of de sjeik sterk bleef of is bezweken... Deze avond dansen hier ook spontaan enkele jonge vrouwen vanuit hun armen, polsen en vingers – ik moet denken aan Indiase danseressen en de veelarmige hindugodin Devi die ik vaak zag uitgebeeld in Bengalen. Devi is een doodsgodin maar tevens van de vruchtbaarheid. Toeval? Bestaat dat? 

Saddam Hussein
We zien een video waar de zon op 21 december precies opkomt in de opening tussen twee zuilen-rijen van een tempel. De Koerd Baban Kirkuki vertelt zijn vluchtverhaal voor Saddam Hussein, nadat hij nauw verhulde protestgedichten had geschreven en door de dictator naar Bagdad werd ontboden. Opvallend is dat hij de streek waar hij is opgegroeid telkens als ''Kurdistan-Iraq'' benoemt. Ook nu zal hij niet teruggaan, wellicht nooit? Monir Goran speelt prachtig ud, een soort oosterse luit – Lisa Roth speelt piano en Solmaz Mahmoudi bespeelt virtuoos met alle tien vingers en haar beide handpalmen solo een Perzische tombak, een soort vaastrommel. 
Jos van Hest leest indrukwekkend zijn lange gedicht ''Vrijheid'', voor deze gelegenheid geschreven. Het woord heeft een blije klank van warmte, maar 'vrijheid' heeft ook vuisten om hard te treffen bij bedreiging van zijn voortbestaan. 

Op het wereldtoneel wringt het tussen Iran en Irak, Turken worden opgehitst in haat tegenover de Koerden, die in Syrië, Turkije en Iran zowel mede- als tegenstanders kennen. Daar overheen vliegt Washington, Ankara, Moskou met bommen - Teheran staat in de startblokken. Maar hier merk ik niets van die dreiging tussen machthebbers – hier heerst ontspanning in de warme sfeer van onderling begrip. Ik heb een rugzak bij me maar niemand wordt daar zenuwachtig van. 
Als ik steeds vaker hoor roepen: ''De multiculturele samenleving is mislukt'' word ik boos. Ja hoor, als je maar hard "minder, minder'" blijft roepen, dán gaat het de goeie kant op...
Nou ik dacht 't niet. 


Een reactie op "Multicultureel Amsterdam"

Ronald M.Offerman
-1-  Ronald M.Offerman:
Ik was er niet geweest maar klinkt goed. Volgend jaar dan maar.

Reageren?  

Lees vooraf even de regels voor discussies op Amsterdam Centraal door.

Eigen afbeelding bij reacties? Ga naar gravatar.com en meld je aan met het mailadres dat je ook hier voor reacties gebruikt.

(verschijnt niet online, is nodig voor gravatar afbeelding)
(optioneel veld)
Om geautomatiseerde spamreacties te voorkomen, wordt u gevraagd deze simpele vraag te beantwoorden.

Reactiemoderatie staat aan op deze site. Dit betekent dat je reactie niet zichtbaar zal zijn, tot deze is goedgekeurd door een beheerder.

Persoonlijke info onthouden?
Kleine lettertjes: Alle HTML-tags behalve <b> en <i> zullen uit je reactie worden verwijderd. Je maakt links door gewoon een URL of e-mailadres in te typen.