AmsterdamCentraal.nl

Amsterdams armoedebeleid en de zorgverzekering
Net als in 2014 heeft de gemeente Amsterdam ook voor volgend jaar een collectieve zorgverzekering geregeld waarop minima per 1 januari kunnen overstappen. Voordelen?

• een lagere premie;
• gratis de eenvoudigste aanvullende verzekering ter waarde van € 15,- per maand;
• gespreide betaling van de eigen bijdrage, zodat niemand onverwacht die kosten moet ophoesten. Wie aan het eind van het jaar die eigen bijdrage niet (geheel) heeft gebruikt, krijgt dat geld gewoon weer terug.

Zo kost de goedkoopste verzekering in 2015 € 125,55, waarvan € 94,30 premie is en € 31,25 de eigen bijdrage die bij geen gebruik wordt teruggestort.

Dat is dus aantrekkelijk voor wie van weinig geld moet rondkomen. Maar er zijn twee problemen bij het vaststellen van de criteria waaraan iemand moet voldoen om van de regeling gebruik te maken:

1 - het toetsingscriterium voor inkomens is niet actueel
Als toetsingscriterium voor de inkomenseis wordt het jaarinkomen van 2013 genomen. Hierdoor komen mensen die pas in de loop van 2013 of in 2014 in een uitkering terechtgekomen zijn, niet in aanmerking. Terwijl zij wel tot de doelgroep behoren en het met behulp van de gegevens waarover de Dienst Werk en Inkomen beschikt eenvoudig moet zijn vast te stellen of hun huidige inkomen onder de grens ligt.

2 - wie schuld heeft moet eerst boeten
Heb je een betalingsachterstand bij je zorgverzekeraar van meer dan zes maanden, dan wordt je aangemeld bij het Zorginstituut, de rijksdienst die er op toeziet dat iedereen in Nederland verzekerd is en blijft. Dat Zorginstituut regelt dat de verzekering bij je verzekeraar als het ware gepauzeerd wordt, maar zorgt er ook voor dat je toch verzekerd blijft via een basisverzekering. In de praktijk - ja sorry, zo ingewikkeld is het nu eenmaal - loopt die basisverzekering via de verzekeraar die je al had en worden daar alleen aanvullende verzekeringen stopgezet. Financieel verandert er meer, want wat betaal je al die tijd?

Het Zorginstituut legt beslag op de zorgtoeslag - waar de meeste wanbetalers gezien hun lage inkomen recht op hebben - en stuurt maandelijkse acceptgiro’s waarmee de rest van de premie kan worden voldaan. Die twee bedragen bij elkaar opgeteld zijn echter niet gelijk aan de basispremie. Zo was de basispremie in 2014 vastgesteld op 111 euro per maand (alle bedragen in dit artikel zijn afgerond), maar verlangt het Zorginstituut dat er maandelijks 144 euro wordt betaald - een verschil van 33 euro. En nee, die 33 euro wordt niet - zoals je misschien zou verwachten - gebruikt om de achterstand af te lossen, maar vormt de zogeheten bestuursrechtelijke premie. Daarover schrijft het Zorginstituut het volgende:

"De overheid wil dat u zo snel mogelijk uw schulden aflost en weer zelf uw zorgpremie gaat betalen. Daarom betaalt u in de wanbetalersregeling de bestuursrechtelijke premie die 30% hoger is dan de gemiddelde zorgpremie. Deze verhoging dekt voor een deel de uitvoeringskosten van de regeling; u betaalt daar dus zelf aan mee. Daarnaast moet deze hogere premie u stimuleren om zo snel mogelijk terug te keren in een normale verzekeringssituatie."

Oh ironie, aansporing tot afbetalen leidt tot uitstel afbetaling
De overheid wil stimuleren dat achterstanden zo snel mogelijk weggewerkt worden en zadelt daarom wanbetalers op met een extra kostenpost van 33 euro per maand. En die bestuursrechtelijke premie moet betaald worden zolang de achterstand voortduurt. Een voorbeeld:

Iemand heeft een achterstand heeft van zes maanden à 111 euro. Dat is een totaalschuld van 666 euro. Betaalt hij die in een jaar af door - naast de door het Zorginstituut geïnde premie van 144 euro - maandelijks 56 euro te betalen, dan heeft hij in dat jaar ook 12 x 33 = 396 euro aan boete betaald. En 396 euro over een schuld van 666 euro is een boete van 59% procent! Menig deurwaarder zou er zijn vingers bij aflikken.

Een alleenstaande in de bijstand ontvangt maandelijks inclusief zorgtoeslag 982 en besteedt daarvan - weer uitgaand van de basispremie - elf procent aan zijn ziektekostenverzekering.
De wanbetaler betaalt vijftien procent, zonder dat hij dan ook maar één cent heeft afgelost. Kan hij zich een aflossing van 55 euro veroorloven, dan besteedt hij maandelijks twintig procent van zijn inkomen aan lopende en oude verzekeringskosten. En dan hopen we maar dat hij niet ook nog gebruikmaakt van de zorg, want doet hij wel, dan moet hij ook nog ergens zijn eigen bijdrage van zien te betalen.

Ga toch klagen in Den Haag, want Amsterdam heeft z’n zaken goed geregeld!
Ja maar, denkt u wellicht, de hoogte van de zorgpremie en bestuursrechtelijke premies worden allemaal geregeld in Den Haag. Wat heeft de gemeente Amsterdam daar mee te maken?
Nou, de gemeente heeft dus die mooie collectieve zorgverzekering afgesloten, zonder er bij stil te staan wie daar allemaal niet gebruik van kunnen maken: de mensen die pas halverwege 2013 of later een laag inkomen kregen én de minima die als wanbetaler bekend staan. Want. dat had ik nog vergeten te vermelden, zolang een betalingsachterstand niet is afgelost, is ook overstappen op een andere verzekering niet mogelijk.

De Amsterdamse zorgverzekering kent wel een noodclausule: wie in de schuldsanering zit, kan er ook van profiteren. Maar dan moet je wel al een regeling hebben getroffen met al je schuldeisers en bijvoorbeeld een lening van de Kredietbank hebben. Voordat iemand die toegelaten is tot een schuldhulpverleningstraject zover is, gaan maanden voorbij en soms zelfs jaren. En heel veel mensen die zich aanmelden komen nooit zover.

Let wel: dit is de groep mensen die er alles aan wil doen hun schulden weg te werken. Mensen die graag hun maandelijkse premie willen betalen en die willen aflossen wat binnen hun vermogen ligt. Maar makkelijk wordt het ze niet gemaakt.

Wat kan de gemeente doen? Drie tips:

Ten eerste kan de gemeente nog eens kijken naar de criteria die gelden voor toelating tot de collectieve verzekering: behandel alle armen gelijk. Zodat niet alleen mensen die heel 2013 al een laag inkomen hadden ervan profiteren, maar ook zij die later tot de doelgroep zijn gaan behoren. Langer gewerkt hebben hoort niet bestrafd te worden.

Ten tweede kan de gemeente proberen volgend jaar nog beter te onderhandelen met verzekeraars. Zodat iedereen die is toegelaten tot een schuldhulptraject er gebruik van kan maken. Aangezien dat voor 2015 vast niet meer lukt, kan gezocht worden naar een mogelijkheid tot compensatie, hoe gek dat ook klinkt wanneer er van ‘boetes’ sprake is.

Ten derde kan de gemeente, als uitvoerder van de zorgwetgeving, in Den Haag het ferme signaal afgeven dat er iets fundamenteel misgaat met uitvoering van het beleid, zodat ook landelijk aan bijstelling daarvan gewerkt kan worden. De lijntjes van lokale politici - vooral Amsterdamse - naar Den Haag zijn korter dan die van burgers. De lijntjes van het Amsterdamse college, wanneer dat op initiatief van de Raad op verandering aandringt, zo mogelijk nog korter.

Het zou mooi zijn als de politieke besluiten van de gemeenteraad een-op-een vertaald worden in een eerlijke regeling waarin elk geval gelijk wordt behandeld. Volgens mij wil de politiek dat.