Vorige zomer kreeg ik op mijn vakantieadres een bijzonder vervelend mailtje van mijn zus: een vriend en voormalig studiegenoot van me was op één van de drukste kruispunten in Amsterdam van zijn fiets gereden door een bestelbusje en lag met levensbedreigend hersenletsel in het Ziekenhuis. Nu nog is het volkomen onduidelijk wat zich die ochtend precies heeft afgespeeld, wel is bekend dat men, voordat hij de ambulance in werd geschoven, eerst de snoertjes van zijn hippe en peperdure "oortjes" heeft moeten wegknippen. En dat geeft te denken, met name omdat ik die zelf ook graag draag.
Zoek een willekeurige kruising in Amsterdam op en kijk eens een kwartiertje wat er allemaal langs komt fietsen. Steeds meer fietsers hebben oortjes in of een koptelefoon op waarmee naar muziek geluisterd wordt. Wat opvalt is dat niet alleen de notoire anarchisten zich op die manier van de wereld afsluiten, maar ook de mensen die keurig wachten voor rood licht, hun hand uitsteken en netje op hun eigen baan blijven. Oortjes zijn de gewoonste zaak van de wereld geworden.
Vorig jaar overleed in het Gelderse Vorden een fietser na een soortgelijk ongeval als mijn vriend. Hoewel nooit is komen vast te staan dat deze fietser daadwerkelijk naar muziek luisterde, werd door de politie, op uitdrukkelijk verzoek van de familie, aandacht geschonken aan de gevaren van het rijden met oortjes in of met een koptelefoon op. In diezelfde tijd klonken ook geluiden om het muziek luisteren op de fiets helemaal te verbieden. En dat was niet de eerste keer.
Doven en slechthorenden
In 2007 pleitte de toenmalige Amsterdamse verkeerswethouder Tjeerd Herrema al voor een verbod op fietsmuziek naar aanleiding van een ernstige aanrijding op Sloterdijk, waarbij een muziekluisterende fietster onder een tram terecht kwam en overleed. Herrema kreeg daar de handen niet voor op elkaar; te weinig incidenten om een wetswijziging te rechtvaardigen en vrijwel onmogelijk te handhaven door de politie. Het meest opmerkelijke tegenargument was echter dat een verbod op oortjes op basis van het niet kunnen horen van omgevingsgeluid een hele bijzondere draai zou kunnen geven aan de positie van fietsende doven en slechthorenden.
Dat laatste lijkt een zinnig argument, maar feitelijk is het volkomen kul. Het gevaar zit hem namelijk niet in de afwezigheid van omgevingsgeluid, maar in de aanwezigheid van muziek. Al eeuwen worden er complete studies gewijd aan de invloed van muziek op de menselijke geest. Muziek helpt mensen te ontspannen, leidt af en helpt mensen om zich af te sluiten van invloeden van buitenaf. Muziek maakt dat de tijd sneller voorbij gaat, daarom hebben mensen oordopjes is als ze hardlopen, onder de zonnebank liggen of naar de tandarts gaan. Laat ik verder niet ingaan op de vrouwen die hun oordopjes inhouden als ze seks hebben. Volgens mij heb je niet veel fantasie nodig om te bedenken wat muziek doet met je beoordelingsvermogen in het verkeer. En dáár hebben doven en slechthorenden dus geen last van, zij hebben vaak simpelweg geleerd om zich te concentreren op hun zicht en zijn daar vaak zo bedreven in dat het onderscheid met horende verkeersdeelnemers feitelijk ophoudt te bestaan.
Eigen verantwoordelijkheid
Toch maar een verbod dan...? Doe maar niet. Allereerst wil ik het niet op mijn geweten hebben dat onze hoofdstedelijke politie helemáál niet meer aan het vangen van boeven toekomt omdat ze zonodig een absoluut niet te controleren verbod moeten handhaven. Daarnaast gaan we dan voorbij aan een belangrijke factor: eigen verantwoordelijkheid. We maken het ons namelijk wel heel makkelijk met het door anderen te laten bepalen wat wel en wat niet mag. Dat schept het valse gevoel dat alles wat niet expliciet verboden is ook niet gevaarlijk is. Lekker makkelijk natuurlijk, maar fnuikend voor onze eigen alertheid op onverwachte of onbekende gevaren. Hoe beter we worden beschermd, des te kwetsbaarder we worden. Als we nou eens stoppen met alles klakkeloos te verbieden en wat vaker een beroep doen op gezond verstand, zou dat ons niet een stuk weerbaarder maken?
Kortom: geen verbod, maar wel een dringend appèl op iedereen om eens na te denken over hoe je jezelf door het verkeer beweegt en welke risico's je daar soms bij neemt. Mijn vriend hoeft dat niet meer, zijn belangrijkste vraagstuk is in welke hand hij vanavond bij het avondeten zijn vork ook al weer moet vasthouden. En muziek luisteren? Dat doet hij allang niet meer.
Maar verstand komt vaak met de jaren, en persoonlijk ben ik liever deel van de oplossing dan van het probleem.
AT5 Nieuws
RTV Noord-Holland
Politie Amsterdam
Amsterdam.nl
RTV Amstelveen
Parool Nieuws Amsterdam
Moeilijk te handhaven, dus dan doen we het maar niet. Maakt ook niets uit, want al die andere verkeersregels voor o.a. fietsers die WEL in de wet vastgelegd zijn, worden ook totaal NIET gehandhaafd door de politie (zelfs als grove overtredingen voor de neus van agenten plaatsvinden). Zaken die makkelijker te controleren zijn met radar/camera's/laser m.b.v. kentekenregistratie en die grotere boetebedragen opleveren (snelheid, rood licht), die handhaaft de politie gek genoeg wel ontzettend graag. In feite is er gewoon sprake van willekeur en meten met twee maten, wat in mijn ogen voor nogal wat rechtsongelijkheid in het verkeer zorgt en daaruit voortvloeiend een logische afwaardering van het gezag van de dienders in de hand werkt.