Home >
Algemeen
> Een gezicht voor Betty Jas

Een gezicht voor Betty Jas

Algemeen
door: Arnoud de Jong 09 September 2010

Toen onlangs de Anne Frank-boom tijdens een storm ter aarde stortte, bracht dat opnieuw veel emotie teweeg.
Gelukkig niet zo heftig als enkele jaren geleden, toen de verregaande verrotting dit stukje monumentale flora al fataal dreigde te worden.

Ik moest denken aan de joodse familie Jas.
Die woonde boven mijn grootouders in de Tweede Jacob van Campenstraat op nummer 103. Op één hoog.
Het gezin bestond uit Isidoor en Anna Jas, met hun tweejarig dochtertje Betty.
Net als Anne Frank zijn ze vermoord tijdens de shoah, Anne in Bergen-Belsen, de familie Jas in Auschwitz.

Dankzij Miep Gies, die het dagboek veilig stelde, heeft Anne Frank voor de wereld een gezicht en een geschiedenis.
Isidoor (Amsterdam, 26 oktober 1914 - Auschwitz, 31 januari 1943) was marktkoopman in groenten en fruit. Hij heeft alleen nog een gezicht via het pasfotootje op zijn marktvergunning en een groepsfoto uit een werkkamp.

Van de kleine Betty (Amsterdam, 21 april 1940 - Auschwitz, 12 oktober 1942) hebben mijn grootouders een foto bewaard.
Van Anna (Amsterdam, 25 juni 1914 - Auschwitz, 12 oktober 1942) is er niets.

In de binnentuinen aan de achterkant van de woning van de familie Jas stonden óók bomen.
Misschien zelfs wel kastanjes.
Die zijn er vast niet meer, want de panden op en rond nummer 103 zijn allemaal gesloopt.
Dat geeft ook niets, je kunt niet alles tot monument verheffen.

Gelukkig is er al een tijdje het Digitaal Monument van de Joodse Gemeenschap, dat tot doel heeft de herinnering aan de Nederlandse slachtoffers van de shoah levend te houden.
In veel gevallen is van deze mensen dusdanig weinig bewaard gebleven, dat ze voor ons alleen een naam zijn, niet eens 'een gezicht' hebben.
Daarom is het mogelijk om foto's en documenten online aan dit Digitaal Monument toe te voegen.

Naarmate er gedurende de jaren meer mensen in je eigen familie doodgaan, krijg je de behoefte om je verder te verdiepen in hun historie.
Dan komen stoffige fotoalbums weer boven water.
Zo vond ik ook de foto van de kleine Betty Jas en hoorde ik van mijn tante haar tragische geschiedenis.

Ik heb Betty's gezicht eindelijk kunnen toevoegen aan haar naam op het Digitaal Monument.
Het geeft mij een diep gevoel van voldoening.
Wees dus alert bij fotoalbums van meer dan vijfenzestig jaar oud of daaromtrent.
Het enige gezicht dat iemand nog over heeft kan erin zitten.


elf reacties op "Een gezicht voor Betty Jas"

Katja Sienknecht
-1-  Katja Sienknecht:
Vgl. in Duitsland het project “Stolpersteine”.
En dank Arnoud, dit doet me meer dan het hele 'gedoe' rond de Anne-Frankboom!
9 September 2010 - 12.22 uur
JohnN
-2-  JohnN:
Mooi project Arnoud dat digitaal Monument.
@ Katja - slecht idee van jou, deze toevoeging.
De ene betrokkenheid afzetten tegen de andere, lijkt een beetje op discriminatie: dit vind ik beter dan dat .
En daar begint alle kwaad ook mee.
9 September 2010 - 15.35 uur
JohnN
-3-  JohnN:
Voor alle duidelijkheid: je kwetst mensen door te schrijven van “gedoe”.
9 September 2010 - 15.38 uur
Theo
-4-  Theo:
Nogal vergezocht, JohnN. “Get off your high horse.” zoals de Engelsen zeggen. Dat Katja haar onverschilligheid uit om een geknakte boom staat niet gelijk aan kwetsen. Daarbij is gekwetst worden en daartegen weerstand opbouwen onderdeel van het leven.
Het Achterhuis zelf liep risico op beschadiging vanwege het omvallingsgevaar zolang die dode boom daar stond, en dat was vele malen erger geweest.
9 September 2010 - 16.15 uur
JohnN
-5-  JohnN:
Theo - Katja spreekt voor zich - zonder aan anderen te denken. Dat getuigt niet van de geest die het onderwerp vraagt. Misschien is zij zich dat niet bewust geweest, ik wijs haar daarop. Dat is alles. Ik denk niet dat ze op hulp en bijstand zit te wachten, noch van mij, noch van jou.
9 September 2010 - 16.46 uur
Arnoud de Jong
-6-  Arnoud de Jong:
Van Dale omschrijft 'gedoe' als:

ge·doe
het gedoe

omslachtig geheel van handelingen, ophef

Dus volgens die definitie klopt de aanduiding van Katja wel. Bovendien heeft ze het tussen aanhalingstekens gezet.
Gezien de rest van haar reactie mogen we ook uitgaan van haar integere bedoelingen.
Inderdaad, het is een gevoelig onderwerp, maar we moeten elkaar nu ook weer niet op elk woordje vangen, is mijn mening.

Ik heb destijds een heel stuk geschreven om te pleiten voor de mensen die de boom wilden behouden. Juist omdat ik vond dat dit soort gevoelens (over de boom) ruimte moesten hebben.

http://www.amsterdamcentraa...

Maar ook de mensen die dit te ver vonden gaan hebben recht op hun standpunt en mogen het kwalificeren als 'gedoe'. Het gaat tenslotte niet om een holocaustontkenning of iets dergelijks.
PS: ik zie nu zelfs dat ik het 'gedoe' zelf als 'heisa' heb gekwalificeerd. Dat is vast nog erger! ;-)

Het liefst richt ik mijn aandacht nu weer op Betty, in plaats van op een omgevallen boom.
9 September 2010 - 22.43 uur
Theo
-7-  Theo:
Als we toch aan het Godwinnen zijn; als men zwijgzaam toekijkt wanneer een ander wordt aangevallen gedijt het kwaad pas echt. Vandaar dat ik inhaakte.
10 September 2010 - 11.13 uur
Arnoud de Jong
-8-  Arnoud de Jong:
Anne Frank is een symbool voor een periode. De boom was een mooi brandpunt daarvan en terecht heeft deze het nodige aan aandacht gekregen. De laatste jaren is deze terechte aandacht bij sommigen omgeslagen in een zekere hysterie, kennelijk is het voor sommige mensen vreselijk belangrijk om zich buitenproportioneel druk te maken over iets dat in het grote geheel een tamelijk bescheiden rol speelt.

De boom ging de laatste tijd vooral over belangen, het Digitaal monument gaat over mensen. Kiest u maar...
10 September 2010 - 11.50 uur
JohnN
-9-  JohnN:
N.a.v. Theo en Suffie: de boom, toen die nog stond, vormde geen gevaar voor het Museum, wel een belemmering voor de geplande uitbreiding ervan in de tuin. De haast van omhakken in 2002 betrof (inderdaad) “belangen”. En ambtelijke indifferentie van het stadsdeel waar “gezichtsverlies” de grootste angst is. Dit stond tegenover “gevoelens” van mensen die de boom een natuurlijk levenseinde gunden.
Het spijt mij dat deze inmiddels voorbije strijd nu weer onder dit mooie andere onderwerp aan de orde moest komen. Maar ik was niet degene die het erbij sleepte.
“Gedoe” is inderdaad niet zó kwetsend, maar in de echo van kreten als “hysterische heisa” of “ziekelijke adoratie van relikwieën” (het Parool, de dag na de storm) kan er beter maar eens gestopt worden met “mijn gelijk” tegenover “jouw gelijk” te willen halen. Slechte menselijke eigenschap.
Dit is iig mijn laatste woord geweest over de zaak.
10 September 2010 - 13.45 uur
Bart
-10-  Bart:
En dan nu maar weer over naar het onderwerp (niet de Boom, die blijkbaar bij sommigen gevoeliger ligt dan de Echte Dingen):
Ik ben ontroerd over het feit dat iemand een 'onbekend kind' weer een gezicht geeft, dank daarvoor Arnoud.
Mijn grootouders, destijds wonend in de Vogelenzangstraat hadden ook joodse buren, deze zijn ook 'afgevoerd', er is niemand teruggekeerd na de oorlog. Mijn moeder heeft nog een fotoalbum met foto's waarop deze buren ook te zien zijn. M'n moeder leeft nog en weet gelukkig hun namen nog. Ik ga het terstond verder uitzoeken. Dank voor het artikel, Arnoud!
10 September 2010 - 18.02 uur
Walther Schoonenberg
-11-  Walther Schoonenberg:
Ontroerend!
16 September 2010 - 13.47 uur

Reageren?  

Lees vooraf even de regels voor discussies op Amsterdam Centraal door.

Eigen afbeelding bij reacties? Ga naar gravatar.com en meld je aan met het mailadres dat je ook hier voor reacties gebruikt.

(verschijnt niet online, is nodig voor gravatar afbeelding)
(optioneel veld)
Om geautomatiseerde spamreacties te voorkomen, wordt u gevraagd deze simpele vraag te beantwoorden.

Reactiemoderatie staat aan op deze site. Dit betekent dat je reactie niet zichtbaar zal zijn, tot deze is goedgekeurd door een beheerder.

Persoonlijke info onthouden?
Kleine lettertjes: Alle HTML-tags behalve <b> en <i> zullen uit je reactie worden verwijderd. Je maakt links door gewoon een URL of e-mailadres in te typen.