AmsterdamCentraal.nl

- Neem me niet kwalijk, juffrouw, maar er zit een vuistgroot gat in deze trui. Dat kan toch niet de bedoeling zijn?
- Nu u het zegt, meneer, dat is inderdaad niet in de haak.
- Heeft u misschien nog een andere trui van hetzelfde model?
- Het spijt me, een andere trui is er niet.
- Ik vind het wel een erg mooie trui. Als ik hem toch koop, kunt u me er dan een korting op geven?
- Bent u mal? Daar kunnen we niet aan beginnen, zeg. Natuurlijk kan ik de trui wel voor u repareren.
- Geweldig!
De juffrouw verdwijnt in de catacomben van de winkel en komt met twee ongeveer vuistgrote lapjes terug.

- Wilt u dat ik er dit lapje op zet? Of dat andere?
- Een lapje? Ik zou eigenlijk liever zien dat u het gat stopt.
- Helaas, daar kunnen we niet aan beginnen. Er moet een lapje op.
- Maar dat ene lapje is kanariegeel en het andere is oranje! Dat is toch geen gezicht op een groene trui?
- Helaas, dit zijn de enige lapjes die we voorhanden hebben. Onze excuses voor het ongemak.
- Ik wil gewoon een trui. Een groene trui. En als u geen andere trui hebt, en deze trui niet op adequate wijze kunt repareren, en u mij geen korting op de kapotte trui wenst te geven, dan steekt u wat mij betreft die trui maar op een plaats waar de zon niet schijnt. Goedemiddag!

Met een knal trek ik de winkeldeur achter me dicht, van binnen klinkt gedempt het geluid van de bel. Ik zucht eens diep en loop naar een andere kledingzaak. Wat denkt zo'n mens eigenlijk wel? Een trui kan ik overal krijgen.

Iets heel anders is dat met openbaar vervoer. In de goede stad Amsterdam hebben we maar één aanbieder van metrodiensten. Die aanbieder maakt er nogal een potje van. De afgelopen veertien weken ben ik stelselmatig met geamputeerde dienstregelingen geconfronteerd. Eerst omdat lijn 50 zeven weken lang niet verder reed dan Bullewijk, daarna omdat er in de metrotunnel groot onderhoud werd (wordt!) gepleegd.

Ik maak op dagelijkse basis gebruik van het metronet. En naar een conservatieve schatting mijnerzijds kost deze poepelegein me tenminste een kwartier per dag. Dat komt, over veertien weken gerekend, neer op zo'n 24 uur. Een heel etmaal! Drie hele werkdagen! Natuurlijk: tijdens het onderhoud in Gaasperdam reed lijn 54 gewoon door. En tijdens het onderhoud in de tunnel heeft het GVB bussen ingezet. Maar het blijft lapwerk. Sterker nog: de afgelopen jaren was het iedere zomer raak. Ik begrijp dat er wel eens onderhoud moet worden gepleegd, maar dat kan mijns inziens ook op een manier die de reiziger heel wat minder overlast bezorgt.

Met ingang van maandag 18 augustus zouden er weer metro's in de tunnel gaan rijden. Terwijl ik dit schrijf is dat nog niet het geval. En het GVB kan nog niet zeggen wanneer de metro's weer gaan rijden. Ben ik daar verbaasd over? Nee, ik had het wel zien aankomen. Het spijt me alleen dat ik niet, zoals ik me van tevoren uitdrukkelijk had voorgenomen, een weddenschap heb afgesloten. Aan de andere kant had waarschijnlijk niemand met me durven wedden. Met de mogelijke uitzondering van Tjeerd Herrema en de GVB-directie, dan. Als de salarissen bij het GVB nog steeds zo hoog zijn als in de periode-Testa had dat een lucratief wedje kunnen worden. Jammer toch.

Iedere maand schaf ik een OV-abonnement aan. Zo'n abonnement is een soort service level agreement. Ik houd me aan mijn kant van de overeenkomst door maandelijks 94 euro (!) te schokken, van het GVB verwacht ik dat het zich aan zijn kant van de overeenkomst houdt, bijvoorbeeld door het leveren van deugdelijk openbaar vervoer, een regelmatige dienstregeling, schone treinstellen en stations en (daar gaan we weer) werkende roltrappen.

In een vrije marktsituatie zou je een andere aanbieder kunnen kiezen. Maar in Amsterdam hebben we maar één aanbieder. Dus zou je denken dat de gemeente controle moet kunnen uitoefenen op het GVB. Maar dat gaat niet, zeggen ze bij de gemeente, want het GVB is verzelfstandigd zonder dat er afdoende afspraken zijn gemaakt over de kwaliteit van de dienstverlening. Dat komt de marktwerking ten goede.

Het GVB opereert dus in een soort oncontroleerbaar vacuüm of, zo je wilt, op een plaats waar de zon niet schijnt. Omdat het vervoerbedrijf een monopolist is heeft de klant in deze anus mundi geen zeggenschap. En de gemeente wijst iedere verantwoordelijkheid voor het falen van haar vroegere satelliet resoluut van de hand.

Ik ben erg, heel erg aan vakantie toe.

Vrijdag vertrek ik naar Warschau. In Warschau schijnt het openbaar vervoer goed geregeld te zijn. Er is maar één metrolijn, geloof ik. Maar die rijdt wel tot half drie 's nachts. Er rijden volop trams en bussen. Een weekkaart voor het hele net kost omgerekend acht euro. Om een kaartje te kopen hoef je je niet in allerhande exotische bochten te wringen: dat kan gewoon op het metrostation, bij lokettisten of bij werkende automaten die bij werkende roltrappen staan. En in tegenstelling tot in Amsterdam weten de Poolse buschauffeurs in Warschau gewoon de weg.