Home > > Hoe zat dat ook alweer?

Hoe zat dat ook alweer?

Met de gemeenteraadsverkiezingen is de discussie over de rol van de stadsdelen weer opgelaaid. Veel mensen hekelen de macht van de mini-staatjes. In stadsdeel centrum leidt het zelfs tot een partij die het stadsdeel per direct wil opheffen. Maar hoe zit dat nu eigenlijk met die stadsdelen?

Evenals Rotterdam kent Amsterdam een bijzonder bestuurlijk stelsel. De stad is opgedeeld in veertien stadsdelen en het centraal bestuurde westelijk havengebied. Zo gek lang bestaan de stadsdelen echter nog niet. Pas begin jaren tachtig zien de eerste stadsdelen het levenslicht. De organisatie van de gemeente Amsterdam heeft zich sindsdien flink ontwikkeld.
Om de oorsprong van de stadsdelen te achterhalen moeten we terug naar de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw, waarin Nederland snel groeit. Ook Amsterdam wordt gedwongen na te denken over effectiever bestuur. Directe aanleiding vormt de annexatie van de gemeente Weesperkarspel ten behoeve van de aanleg van de Bijlmermeer. Decentraliseren is het toverwoord, zo kan ook een grotere stad dicht bij haar burgers blijven staan. Bij wijze van proef worden daarom begin jaren tachtig twee stadsdelen ingesteld, Noord en Osdorp. De jaren daarop worden de andere stadsdelen in fases ingevoerd.

Het bestuur dichter bij de burger brengen, een efficiëntere en effectievere gemeentelijke organisatie realiseren en de machtsconcentratie van grote centrale diensten beperken zijn de belangrijkste doelstellingen. De stadsdelen hebben daartoe een aantal middelen tot hun beschikking. 'Decentraal wat kan, centraal wat moet' luidt het motto van de verordening die de taakverdeling tussen stadsdelen en centrale stad regelt. Alle gemeentelijke taken en bevoegdheden zijn overgedragen aan de stadsdelen, met uitzondering van zogenaamde A-taken, zoals openbaar vervoer. Twee bestuurslagen dus, de centrale stad en het stadsdeel. Elk met een eigen kiezersmandaat.

Het decentraliseren lijkt door te schieten als Amsterdam in 1990 al zestien stadsdelen telt. De vergroting staat dan nog in het kader van de mogelijke komst van een stadsprovincie, waar de stadsdelen als zelfstandige gemeenten in zouden kunnen opgaan. Een grote meerderheid verwerpt het idee in een referendum, daarom buigt een commissie zich over de ontwikkeling van het bestaande stelsel. Op een drietal punten hebben stadsdelen geleid tot een beter Amsterdams bestuur. Op het vlak van de dienstverlening, de efficiency en de leefbaarheid is er vooruitgang geboekt. Eén van de verbeterpunten luidt dat kleine stadsdelen moeten fuseren met grotere. Zo wordt het aantal teruggedrongen tot dertien in 1998. Uiteindelijk is het project 'voltooid' in 2002, met de instelling van stadsdeel centrum.

Het rapport uit 1997 concludeert dat Amsterdam geslaagd is in haar doelstellingen. Veel van de voorgestelde verbeterpunten zijn inmiddels doorgevoerd. Toch blijven de stadsdelen in een negatief daglicht staan. Maar ligt dat wel aan de filosofie van de stadsdelen?

zeven reacties op "Hoe zat dat ook alweer?"

de raadsheer
-1-  de raadsheer:
Waar vele forumbezoekers op wijzen (hetgeen door alle politici wordt doodgezwegen) is het bizarre aantal politici (ruim 400!!) dat Amsterdam rijk is. Dit aantal staat in geen verhouding tot de door hen geleverde kwalitatieve en kwantitatieve prestatie naar de burger.

Waar het bij de politici aan ontbreekt is zelfreflectie over herijking van de eigen politieke status quo. En dat is jammer.

Bovenstaande heb ik in eerder stadium op dit forum geplaatst, hopende op een fundamentele herbezinning van de huidige vigerende politieke elite.

Edoch, de werkelijkheid is bedroevend. Van het dichter bij de burger brengen van bestuur(waar de deelraden voor zijn opgericht)blijft een pover resultaat over.
Alle, welhaast megalomane mini-wethouders, houden zich liever bezig met onhaalbare prestige projecten ter meerdere ere en glorie van zichzelf.
Zij zoeken de oplossingen voor problemen steevast in een deelraaddenksysteem dat die oplossingen niet bevat.
En dus uitsluit. Dan kun je lang zoeken!

Ik noem dit 'politieke-neurose', we remmen de politieke ontwikkeling af door het aanhouden van oude ideeen in een nieuwe situatie.

de raadsheer
Joris van Vuure
-2-  Joris van Vuure:
Amsterdammers zijn tamelijk sceptisch over politici en politiek en beoordelen deze dan ook negatief. Opvallend is wel dat hoe verder de bestuurslaag van de burger af staat hoe negatiever deze wordt beoordeeld. Stadsdelen worden dus positiever beoordeeld dan de gemeente, de provincie, het rijk en Europa.

Het al dan niet samenvoegen van stadsdelen hangt af van verschillende factoren, bestuurskundigen hebben uitgedokterd dat 80.000 inwoners de ideale hoeveelheid is voor een enkele bestuurslaag en de stadsdelen voldoen min of meer aan deze grootte. Belangrijke voorwaarden zijn wel affiniteit met het te besturen gebied en voldoende politieke participatie. In een aantal stadsdelen wordt aan deze voorwaarden slechts ten dele voldaan en zou het inwonerscriterium dus naar boven toe kunnen worden bijgesteld.

Voor ambtenaren zijn politici vooral lastig, ze komen met onmogelijke plannen die vaak ook nog eens onbetaalbaar zijn. Zijn de ambtenaren eenmaal gewend aan de bestuurders dan komen er weer verkiezingen waardoor het circus weer opnieuw kan beginnen. Feit is wel dat de ambtenaren meer presteren als de politici er bovenop zitten. Het stadsdeel centrum krijgt met een bestuurslaag veel meer gedaan dan de dienst binnenstad met voorpost-ambtenaren voordien. Een aardig voorbeeld zijn de plannen om het Leidseplein op de schop te nemen van een paar dagen terug. Zonder bestuurslaag zouden dergelijke plannen door ambtenaren niet ontwikkeld worden en zo megalomaan lijken de plannen me nou ook weer niet.
f.bol
-3-  f.bol:
@ Joris: Zo'n aardig voorbeeld vind ik dat Leidseplein nu juist niet. Het is een spin-off van de bouw van de vdEnde theaters, een traject dat geheel door de centrale stad is gelopen. En waarvan ik betwijfel of het er ooit zou zijn gekomen als het stadsdeel centrum al in bijvoorbeeld 1998 had bestaan, maar dat is uiteraard gissen.
En de strekking van je betoog wordt nogal ontkracht door het O&S onderzoek dat stelde dat 56 % van de Amsterdammers geen of minder stadsdelen wil.
En door het gegeven dat 80% van de binnenstadbewoners ontevreden is over het functioneren van hun stadsdeelbestuur
Anton
-4-  Anton:
Die plannen voor het Leidseplein zijn nu inderdaad het slechtste voorbeeld van hoe geweldig het stadsdeel centrum zou functioneren. Dit is gewoon een verkiezingsstunt van D66 want voorlopig is dit slechts kretologie. Enne Joris, daar preek je toch echt voor je eigen parochie, want volgens mij ben jij lid van D66. Ambtenaren bang voor politici? Ja dank je de koekoek. Politici, en dan hebben we het over stadsdeelwethouders, die ambtenaren gaan aansturen. Dat is echt te gek voor woorden. Gewoon om hun eigen zaakjes er door te drukken. Dat was nu juist niet de bedoeling van die stadsdelen. Dat is dus precies het bezwaar wat burgers hebben tegen die stadsdelen. Politici die hun eigen koninkrijk gaan regeren. Mooi voorbeeld hiervan is de voetgangersbrug in het Amstelpark.
astrid
-5-  astrid:
Het is misschien off topic maar vandaag las ik in het Parool dat Amsterdam van de Nuon een dividend uitkering krijgt van 32.2 miljoen euro. Dit omdat Amsterdam voor 10% aandeelhouder is van Nuon.
Nou gezien het feit dat de energielevering in 2006 alweer duurder is geworden, stel ik voor dat alle Amsterdamse huishoudens die stroom af nemen van de Nuon een eenmalige uitkering krijgen als tegemoetkoming.
Waarom keert de Nuon haar dividend niet uit aan haar gebruikers?
Neen
-6-  Neen:
@Astrid

A) Dit heeft inderdaad helemaal niks met het onderwerp te maken.

B) Als een bedrijf besluit om dividend uit te keren, dan gaat dat altijd naar de aandeelhouders. Zij hebben immers hun geld in het bedrijf gestoken en dienen daarvoor hun beloning te ontvangen. Geen aandeelhouders = geen bedrijf = geen energie. Hopelijk is het zo een beetje duidelijk.
pimberg
-7-  pimberg:
Tja, “Macht aan de wijken”, ik dacht uit 1973 en van de PvdA. Daarin werd ook de mogelijkheid van ambtelijke deconcentratie open gehouden. Dat kan natuurlijk nog steeds. De stadsdelen een nabij ambtelijk apparaat en elke wethouder de verantwoordelijkheid voor een eigen stadsdeel. Als we daarvoor centraal een paar wethouders meer nodig hebben is dat altijd nog goedkoper dan de huidige situatie.
Voor mij geldt daarbij één maar. Als alle stadsdeelbestuurders de houding en aanpak van Henk van Waveren in de Baarsjes zouden hebben dan mag voor mij die extra bestuurlijke laag blijven bestaan, maar zolang de meerderheid van die stadsdeelbestuurders doen alsof ze wethouder van de centrale stad zijn mogen ze wat mij betreft op 7 maart verdwijnen.

Reageren?  

Lees vooraf even de regels voor discussies op Amsterdam Centraal door.

Eigen afbeelding bij reacties? Ga naar gravatar.com en meld je aan met het mailadres dat je ook hier voor reacties gebruikt.

(verschijnt niet online, is nodig voor gravatar afbeelding)
(optioneel veld)
Om geautomatiseerde spamreacties te voorkomen, wordt u gevraagd deze simpele vraag te beantwoorden.

Reactiemoderatie staat aan op deze site. Dit betekent dat je reactie niet zichtbaar zal zijn, tot deze is goedgekeurd door een beheerder.

Persoonlijke info onthouden?
Kleine lettertjes: Alle HTML-tags behalve <b> en <i> zullen uit je reactie worden verwijderd. Je maakt links door gewoon een URL of e-mailadres in te typen.