De hittegolf is nauwelijks voorbij of de Gemeente Amsterdam komt met een leuk historisch verhaal. Nauwkeurige temperatuur registratie, nationaal en wereldwijd, is eigenlijk pas na 1800 bijgehouden. Maar het Amsterdamse archief bevat voor de zwetende stadsbewoners van nu kennis van de omstandigheden op één enkele dag in de zestiende eeuw! De 13e augustus in 1540!
Hoe komt dat toch? Keizer Karel de vijfde bracht toen 1 dag en 1 nacht door in Amsterdam. Raadpensionaris Van der Goes heeft die gebeurtenis nauwkeurig vastgelegd. Want dit keizerlijk bezoek vond plaats in een zomer waarin rivieren opdroogden, bossen vlam vatten en de gewassen op het veld tot stof vergingen. Om niet te verdorsten dronk men veel bier, de alcohol doodde een belangrijk deel van de ziektekiemen – waarvan men geen weet had, wel van het feit dat je doodziek werd van drinken van put- en slootwater.
Was het langdurig 30 graden geweest, 35? Misschien wel 39, we weten het niet – wel dat de machtige Karel een vreselijke nacht moet hebben doorgemaakt in Het Wapen van Embden, aan de Nieuwendijk no. 196. Waar de muggen en de stank die uit de grachten walmde (open riolen) ondraaglijk moeten zijn geweest. Drinkbaar water was er niet, ook de putten waren vervuild, evenals de sloten buiten de stadswallen. Karel, die zich al onwel voelde, wist niet hoe snel hij de stinkende stad moest verlaten, toen men meldde dat al een groot deel van zijn gevolg ziek was.
We schrijven nu 2018, de Amsterdamse lucht bevat teveel fijnstof en stikstofoxide maar de grachten stinken niet. Dit zomerseizoen zijn alle hitterecords sinds de registraties begonnen gesneuveld! (Alsof we dat moeten vieren...) Maar de mensen van het Stadsarchief geloven dat het nog veel erger moet worden om de 13e augustus van 1540 te verslaan. Noem het maar een schrale troost –
Met dank aan Stadsarchief Amsterdam en Jan Kal.
Reageer op "Met de stank op de hielen"