Een Wereld-Amsterdammer

door: John Zwart 29 Oktober 2017

Conrad van de Weetering - bron afbeelding: Dansbelang

Een definitief afscheid van een heel bijzonder mens maakten we mee, vorige week op de Nieuwe Ooster aan de Kruislaan. Die kwalificatie 'bijzonder' gebruik ik niet omdat we de afgelopen tien jaar vrienden waren – nee, iederéén die hem goed kende vindt hem bijzonder.

Toch is hij allang niet meer in het nieuws, en zijn hoofd verscheen nooit in DWDD of ''Pauw''. Nee, haantje de voorste in de politiek speelde hij nooit, maar hij volgde het wel – evenmin ontleende hij een status aan 'de voetballerij', al keek hij graag naar de jongens op het veld. Hij heeft deelgehad in het scheppen van een belangrijk hoofdstuk in het grootse Amsterdamse en nationale theaterleven.

Hij werd geboren in Den Haag, maar hoe hij iemand van betekenis werd, daarvan ligt het begin aan de Amsterdamse Zomerdijkstraat in de Rivierenbuurt. In een opvallend flatgebouw, dat aan de zuidkant op een woonflat met balkons lijkt, maar aan de noordzijde meer op een moderne fabriekshal met veel glas. Deze 'atelierwoningen' werden speciaal ontworpen voor kunstenaars, heel uitzonderlijk voor 1934. Beeldhouwers zoals Marius van Beek en Gerrit v.d. Veen huisden er. De Russisch-joodse Sonia Gaskell trok er in met een dansschool voor klassiek ballet, toen zij in 1939 hierheen kwam uit Parijs.
Die balletschool werd een broedplaats voor 'Ballet Recital' het eerste 'corps de ballet' van uitvoerende dansers, waaruit 'Het Nederlands Ballet' ontstond, dat al optrad in de Stadsschouwburg. In die vroege na-oorlogse jaren waren Rudi van Dantzig en Conrad van de Weetering bij de eerste talentvolle solisten die 'mevrouw' Sonia Gaskell voortbracht. Haar gedisciplineerde methodiek en altijd streven naar béter vanaf de fundamenten van anderhalve eeuw klassiek ballet maakten 'mevrouw' niet bij iedereen zo geliefd. Er ontstond in de jaren vijftig zelfs een echte dansoorlog, waarbij verschillende door Gaskell getrainde mensen, die hunkerden naar modern experimenteren, haar de rug toekeerden – en stiekem 'Het Nederlands Danstheater' oprichtten.

Een kleine kern, aangevuld met nog pril jong talent, bleef Gaskell trouw, daarbij was Conrad van de Weetering, die twee dingen goed besefte: hij dankte zijn klassieke kennis vooral aan haar en in alle kunst staat de volgende generatie op de schouders van de vorige. Daarom kon hij Gaskell's onhebbelijkheden gemakkelijk vergeven.
En hierin komt meteen Conrad's 'bijzondere' eigenschap naar voren, datgene waarop zijn partner Elly gisteren het eerst op wees: hij was niet zomaar een lieve man, in hem bespeurde je nooit iets van afgunst of rancune.

En Gaskell haalde gastdansers uit Engeland en andere landen met grote danstraditie en bracht zo het niveau van haar leerlingen en het gezelschap omhoog.
Vanaf 1961 tot zijn afscheid in 1967 (een danscarrière aan de top duurt maar kort) was hij solist in dienst van 'Het Nationale Ballet' eindelijk waren er geen bijbaantjes meer nodig. Hij schitterde niet alleen in de Stadsschouwburg maar van Parijs tot Warschau, van Hamburg tot Israël.

Ik ontmoette Conrad voor het eerst in 2007 op het Oosterdokseiland, dat stond toen nog voor een groot deel in de steigers. Hij danste allang niet meer – daarvóór nog wel een poos als dansfigurant bij de Nationale Opera – maar ik zag dat de danser nog altijd in hem zat. In zijn ogen twinkelde het, wat hem iets vriendelijk ondeugends gaf.
Zijn gedichten hadden dat ook: vrolijk, soms spottend, een enkele keer een ernstige ondertoon, nooit kwetsend.
Zijn sterven markeert het verglijden van een voorbij tijdperk: de opbloei van een Nederlands theaterleven na de tweede wereldoorlog. Maar voor mij telt nog meer dan de historie: zijn warmte en zijn milde blik. Een soort lieve oudere broer.

In memoriam: Conrad van de Weetering, Den Haag 1929 – Amsterdam 2017.