Home > > Op een mooie Pinksterdag in Ruigoord

Op een mooie Pinksterdag in Ruigoord

Kerk Ruigoord - foto: Wikipedia

Ergens langs de Noordzeekanaal-route (tegenwoordig Basisweg/Westrandweg > afslag S102 de Westpoortweg richting IJmuiden) lag ooit ten noorden van Halfweg een dorpje dat er sinds de jaren zestig niet meer mocht zijn. Op een locatie, die in de middeleeuwse historie een eiland in 'Het Ye' was, bestaat het restant ervan nog steeds inclusief het kerkje: Ruigoord. Bevochten en verdedigd als artistieke vrijstaat is de dreigende kaalslag ervan decennium na decennium telkens weer afgewend, tot op de dag van vandaag. Nu het bestaansrecht ervan ontkennen, nee dat kan nauwelijks nog ter discussie gesteld worden.

Daar ligt het dus nu, een minipoldertje in een hoog opgespoten industrieel zandlandschap. Ingeklemd tussen enorme Vopak opslagtanks en loodsen van SCS Multiport; van de Afrikahaven gescheiden door een dijk, waaraan havenconstructies voor lossende tankschepen aan de terminal. In die kom is het nauwelijks nog waarneembaar, zo verscholen als 't is tussen het weelderige groen.

Grootheidswaan

Voormalige tuinen bij de spaarzame huizen en de onbebouwde gedeelten zijn aaneen gegroeid tot een dicht jong bos waar oudere oorspronkelijke bomen als accenten hun kronen bovenuit steken. Hier en daar heeft mensenhand wat meegeholpen door aanplant van klimrozen en ander bloeiend hout, de vlier en meidoorn kwamen vanzelf, samen met de vogels.

Een historische terugblik op 40 jaar geschiedenis en de nietsontziende Haagse en Amsterdamse grootheidswaan in de jaren daarvóór.

Pinksterfeest

EIk jaar viert Ruigoord een pinksterfeest op het open veld naast de kerk en binnen de gespaarde gebouwen, waar de verbondenheid van mensen met de natuur en elkaar wordt gevierd, en waarbij alle creatieve aspecten in gedrevenheid van de nieuwe ''dorpsbewoners'' in het focus staan. Naast beeldende kunst en creatieve ambachten wordt een belangrijke plek gegeven aan muziek, poëzie en literatuur. Vertellen en voordracht krijgt er evenveel aandacht als muziek maken, wat duidelijk blijkt uit de toepasselijke titel van het pinksterfestival: ''Vurige Tongen''.

Niet elk jaar kom ik er, maar wel regelmatig omdat het een fijn eiland is, vrij van agressie en drang van de commerciële wereld rondom. Het is een gelegenheid voor ontmoeting met bekenden van ver buiten Amsterdam zowel als nieuwe kennismaking met gelijkgestemden uit het buitenland.

Het Oog van Ruigoord

Via de Accraweg bereikte ik het tijdelijke parkeerveld, dat eigenlijk een 'landart' kunstwerk is. Het Oog van Ruigoord is in 2013 aangebracht en nu op de satellietfoto's van Google goed te zien. De passagiers aan de raampjes in de landende machines voor Schiphol, die op schijnbaar 'handbereik hoogte' overvliegen kunnen het niet missen.

Geen grimmige politiebewaking met doorgeladen wapens, noch betonblokken of containerbarrières die dit festival domineren – alleen een legertje vriendelijke vrijwilligers in oranje hesjes. We liepen omlaag het poldertje in onder de ritmische schaduwslag die de enorme windturbine over mij zwiepte. Een antwoord op de voorbije dominantie van fossiele brandstof zoals dat ook door de Ruigoorders wordt aangehangen. Het havenbedrijf, ooit gedreven om de 'creatieve vrijstaat' juist voor het fossiele tijdperk van de kaart te vegen, speelt nu met de gedachte van onderlinge samenwerking om duurzaamheidscongressen te organiseren! Aan een mast voor de kerk verwelkomde mij een koningsblauw banier met in vurige letters: ''Het Woord is Vuur in de Geest''.

Lange luchtige rokken

De markt rond het veld gaf ruimschoots gelegenheid voor de vrouwen zich lange luchtige rokken en jurken aan te schaffen, met bijpassende sieraden en attributen, voor zover ze niet al in zo'n outfit van huis waren vertrokken. Voor mannen was er ook van alles om zich een mediterrane of western look te verschaffen. De grazige middenruimte werd rond twaalf uur nog maar door enkele dromers of zongenieters bezet, maar ging in de loop van de middag steeds meer lijken op het Westerpark of het Vondelpark op een zomerse zondag.

Aja Waalwijk (Zwanenburg 1952, beeldend kunstenaar en docent Nederlands), Hans Plomp (Amsterdam 1944, dichter en schrijver) en Gerben Hellinga (Samedan, Zwitserland 1937, acteur en schrijver) zijn allemaal Ruigoorders van het eerste uur. Betrokken bij de bewogen periode van de kraak in 1973. Allemaal non-conformisten, mensen die buiten de lijntjes durven te kleuren. Tegelijk hondstrouw aan de vrijheidsideeën die ten grondslag liggen aan deze veelzijdige en toch hechte gemeenschap. Aja, die in de tijd dat Ruigoord nog een agrarisch dorpje was daar zijn krantenwijkje liep, deed de opening in de kerk voor een staand enthousiast publiek.

Sterke weduwen

Vervolgens toog ik naar de Salon, een prachtig art-deco bouwsel van donker hout met veel glas tegenover de kerk, aan de langste van de twee enige straten die het dorp kent. Ernaast is er ook nieuwbouw opgerezen, een 'dorpshuis', heel symbolisch voor het vertrouwen in een belovende toekomst. Hans Plomp met Yvonne van Doorn deden daar de presentatie, de Amerikaanse dichter Eddie Woods beet het spits af met een ode aan landgenoot Frank Sinatra door integrale voordracht van 'I did it my way'. Ondanks gemengde gedachten over ol' blue eyes, die ik heb door mijn werk aan de biografische roman van Marilyn Monroe, kon ik dit toch waarderen. De tekst is immers een lofzang op zwemmers tegen de stroom in, dus ook een eerbetoon aan Ruigoord. En wat nog meer betekent: de tekst is geschreven door Paul Anka, niet door Sinatra zelf. Vele Ruigoord adepts zijn al voorbij of dichtbij 'the final curtain'. Diverse roemruchte gelauwerden met de jaarlijkse Ruigoord Trofee – we zijn dit jaar al aan de 14e editie – zijn al niet meer onder ons. ''Maar ze hebben vaak sterke weduwen'', zegt Hans Plomp, ''en daarom zijn ze toch nog steeds bij ons''. Hij waardeert daarmee Johnny van Doorn, alias 'the self-kicker', Simon Vinkenoog en Louis Lehmann, alle drie door hun wederhelften hier vertegenwoordigd. We hoorden verder o.a. ook nog Tosca Niterink, Willem de Ridder, beide met proza en Diana Ozon met poëzie.

Geen voormalige hippies

Als u de indruk krijgt dat 'Vurige Tongen' vooral een publiek trok van grijs geworden voormalige hippies dan moet ik die beslist wegnemen: dertigers en veertigers waren volop vertegenwoordigd en die hadden ook alweer hun nazaten, van ukkies tot tieners, meegebracht. De voorstellingen boden er genoeg afwisseling voor, dat stelde ook John Jansen van Galen vast, die ik in het voorbijgaan zag. Bij thuiskomst nog maar even luisteren naar zijn poëzierubriek op Radio 1 bij Mieke van der Weij.

Dan even wat anders genieten met muziek. In de tent voor het terras naast de kerk speelde 'Goslink', eigentijdse Nederlandstalige folk. Lyrisch gevoelige viool en een keur aan primitieve zelfgemaakte gitaar-achtige snaarinstrumenten – uit recycling materiaal, waarvan er één klonk als een banjo.

Ik liep naar het eind van het terrein waar een provisorische brug lag over de dijksloot, beklom de dijk met het zicht op het achterschip van twee grote tankers, waande mijzelf op het hoogste dek van de 'Kourion' – Panama, waar ik kon neerkijken op het vrolijke gedoe in dat dorpje aan mijn voeten. Hoorde de pompen razen waarmee de inhoud van de scheepsbuik in de witte silo's wordt geloosd – ''nog voor Pinksteren voorbij is zijn ze alweer op zee'', bedacht ik.

Maatschappelijke dwarsheid

Op Hemelvaartsdag was ik in Kunstcentrum Haarlem, niet ver van hier... Als afsluitend gedicht van de bundel, die De Haarlemse Dichtlijn voor de gelegenheid uitgaf, schreef ik een gedicht ter ere van de Haarlemmer Boudewijn de Groot, maar meer nog voor zijn tekstschrijver Lennaert Nijgh (1945-2002). De maatschappelijke dwarsheid die uit hun oudere beschouwende werk spreekt, past ook uitstekend op Ruigoord, besloot ik. Vanaf de dijk keerde ik terug, volgde het netwerk van paadjes naar AWE Theecafé 'The World's End'. Daar hield men een open podium afwisselend met de DJ en het terras zat vol met voornamelijk jonge mensen, sommige groepjes op een dekentje in het gras. Ik kreeg kruidenthee van een schone, die deze mooie dag geschikt vond voor haar nieuwe push-up bh. Alweer moest ik denken aan Marilyn Monroe, die haar tijd vooruit was met haar spraakmakende 'cleavages'. De DJ was best bereid om de Caribische klanken die hij liet horen een paar minuten te onderbreken voor 'spoken words'. Als u dit leest is Pinksteren 2017 voorbij, maar er is wel vaker aanleiding om de stad even te verlaten en dan Ruigoord te beleven.

U kunt zich abonneren op hun nieuwsbrief met de agenda: ruigoord.nl


vijf reacties op "Op een mooie Pinksterdag in Ruigoord"

Bram
-1-  Bram:
Ruigoord ik ben er vaak geweest, niet voor vertier maar voor mijn werk. Maar wat ik mij altijd afvraag is niet wie de eigenaar van de grond is, maar wel wat de gebruikers betalen voor het gebruik van kerk, woningen en wat er nog meer is. Net als vele anderen betaal ik gemeentebelastingen die jaarlijks terug komen, en betalen wij de WOZ en andere betalen huur. Volgens mij betalen zij niets, maar wie het weet mag het zeggen.
JohnN
-2-  JohnN:
@Bram: Het is geen anarchistische enclave buiten iedere rechtsorde hoor. Ruigoord en Landjuweel zijn keurige notarieel gedeponeerde stichtingen, met vastgelegde doelstelling en voorwaarden voor gebruikers. Het gebied behoort aan het Havenbedrijf en de Gemeente waarmee contracten voor tijdelijk gebruik zijn gesloten. Juist weer voor een nieuwe periode van 10 jaar geldig. De kerk is ooit als sloopobject voor 1 gulden door het bisdom van de hand gedaan. Officieel ''woont'' er niemand meer, alle gebouwen zijn in gebruik als ''ateliers'' door de kunstenaars die er op dezelfde condities in zitten als op de andere objecten die door de gemeente als ''broedplaatsen'''als werkruimten zijn toegewezen (kijk maar op de gemeentesite naar ''broedplaatsen'', die zijn er een heleboel in de stad). De voormalige munitieopslag aan de Haarlemmerweg is er ook een van.
Iedereen die bij Ruigoord betrokken is heeft ook een stadsadres. Dat ze ook wel eens langdurig op Ruigoord bivakkeren is niet anders dan andere Amsterdammers die soms wel 7 maanden per jaar op hun volkstuintje wonen.
Bram
-3-  Bram:
Oke dat wist ik niet, maar al doende leert men ook ik. De voormalige munitie ja die ken ik ook, maar ook daar kwam alleen vanwege mijn werk. Nu ben ik met pensioen maar heb altijd gewerkt in de aardappelhandel, zodoende ken ik die boer naast de munitieopslag, daar leverde wij voeraardappels voor de koeien. Maar werd afgekeurd voor mijn werk in de aard.handel, maar ik heb niets met uitkeringen dus had binnen de kortste keren ander werk. Totaal iets anders namelijk, in de verhuur voor feesten, partijen en festivals, vandaar dat ik de locaties ken.
JohnN
-4-  JohnN:
Mooi Bram, zo weten we weer heel wat van elkaar. Ik heb ook een pittig werkzaam leven achter me. Nu is werk gelijk aan plezier geworden, als ik andere mensen daar ook nog blij mee maak is dat mooi meegenomen.
JohnN
-5-  JohnN:
Natuurlijk is mijn verhaal over Vurige Tongen op Ruigoord slechts een impressie en zeker geen volledig verslag. Daarvoor was er op beide Pinksterdagen echt veel te veel te doen. Maar twee aanvullingen zijn onontbeerlijk: de Ruigoord Trofee 2017 is ten deel gevallen aan Elly De Waard en Hans Plomp zag zijn 50 jarige dichterschap beloond met een bloemlezing uit alle bundels die intussen van hem verschenen: ''Dit is de beste aller tijden'' met een presentatie door Hedy d'Ancona! Ook na Pinksteren te koop in de boekhandels.

Reageren?  

Lees vooraf even de regels voor discussies op Amsterdam Centraal door.

Eigen afbeelding bij reacties? Ga naar gravatar.com en meld je aan met het mailadres dat je ook hier voor reacties gebruikt.

(verschijnt niet online, is nodig voor gravatar afbeelding)
(optioneel veld)
Om geautomatiseerde spamreacties te voorkomen, wordt u gevraagd deze simpele vraag te beantwoorden.

Reactiemoderatie staat aan op deze site. Dit betekent dat je reactie niet zichtbaar zal zijn, tot deze is goedgekeurd door een beheerder.

Persoonlijke info onthouden?
Kleine lettertjes: Alle HTML-tags behalve <b> en <i> zullen uit je reactie worden verwijderd. Je maakt links door gewoon een URL of e-mailadres in te typen.