Home > > Jan Six

Jan Six

De levens van Jan Six - Geert Mak

Het boek 'De levens van Jan Six' van Geert Mak is erg mooi. Het bestrijkt een paar eeuwen Amsterdamse geschiedenis. Iedereen zou het moeten lezen. Is het niet omdat je er woont, dan is het wel omdat het de hoofdstad van ons land is. De geschiedenis van de stad, de opkomst van de VOC, de grootsheid van Amsterdam in die dagen. Maar vooral hoe de mensen leefden in die tijd spreekt mij aan. De familie Six was toen en is ook nu een erg rijke familie. Het portret van Jan Six, geschilderd door Rembrandt, hangt samen met een hoop andere kunst gewoon in huis.

Rembrandt was een goede vriend van de familie. Zij handelde o.a. in verf. Verf was erg duur in die tijd, maar er werd ook genoeg aan verdiend. Want als je een pand hier en dan weer een pand daar kan kopen, dan zal er toch wel wat over blijven.

Je komt in het boek ook de andere elite van Amsterdam tegen. Het ene buitenverblijf na het andere wordt besproken. Het ene na het andere grachtenpand beschreven. Je bent bijna kind aan huis in de Gouden Bocht. Panden waar een normaal mens toen echt niet binnen kwam. Nu nog niet trouwens. Dat is gelijk ook het minpunt van het boek. Daarom zou iedereen het ook moeten lezen. Ook alle nieuwkomers die in Amsterdam en Nederland zijn komen wonen en het idee hebben dat iedere Nederlander rijk is. En dan vooral omdat de grachtengordel zo rijk was en nog steeds is.

Mijn familie woont ook al een paar eeuwen in de stad. Die hebben geen kunstverzameling, geen familiearchief, geen spoor van grote panden door de stad en het land, waar ze die archieven konden beheren. Voor zover ik weet woonde mijn familie en tienduizenden andere mensen met veel kinderen op een halve woning of in vochtige keldertjes of stinkende pothuizen in achterbuurten. Die mensen die moesten zich rot werken voor lage lonen, kinderarbeid was heel gewoon, (kindersterfte trouwens ook) ze werkten aan levensgevaarlijke projecten en met giftige stoffen in o.a. de verfindustrie.

Terwijl de zogenaamde elite zomers massaal naar hun buitenhuizen vertrokken omdat de stad dan zo stonk en ongezond was, kon het plebs hier natuurlijk wel blijven. Die wisten niet beter.  Maar waar ik eigenlijk echt een vieze smaak van in mijn mond krijg, is dat er vier eeuwen later eigenlijk niet zo veel veranderd is. Nog steeds zijn het maar een paar honderd families die bijna heel Nederland bezitten. Het plebs gaat tegenwoordig niet zo snel dood van de honger en natuurlijk hebben ze toegang tot medische zorg, maar verder is de onderklasse nog steeds niet meer dan een aantal pionnen op iemand zijn schaakbord.

Of je nou in een willekeurige achterstandswijk woont of al jaren geleden de stad bent uit gejaagd naar Purmerend of Lelystad, er moet natuurlijk wel een groot aantal mensen de lul zijn als je zoveel rijkdom wilt vergaren. Kortom er is in de eeuwen niet zoveel veranderd. Met dat in je achterhoofd is het een zeer verhelderend boek om te lezen.


drie reacties op "Jan Six"

JohnN
-1-  JohnN:
Ronald, iedereen die met een gouden lepel in de bek geboren wordt profiteert. Als jij of ik in die situatie ter wereld kwamen deden we vast niets anders. We passen ons gerieflijk aan zodra we binnen een omgeving komen die ons alle kansen biedt. Ooit zijn de roofridders begonnen, vandaag zie je die nog hun kans grijpen bij grote omwentelingen, revoluties, oorlogen. Het land ligt in puin en de elite verdient aan de wederopbouw. Er is een lichtpuntje: veel buitenplaatsen, parken, bezittingen zijn tegenwoordig openbaar bezit geworden. Dan kunnen jij en ik, ''jan met de pet'' er ook van genieten.
Nog een troost: hoe rijker je wordt hoe banger je moet zijn. Het is niet voor niets dat kastelen dikke muren hebben en slotgrachten. Die mensen van toen (en van nu!) leven in hun zelfgemaakte gevangenissen.
JohnN
-2-  JohnN:
Nog een aanbeveling om de moed over de scheve maatschappij niet helemaal te verliezen:
Het artikel van Prof. Van Bavel (economie historie) in het AD van vandaag. Hij ziet analogie tussen opgang en neergang in de middeleeuwen, de gouden eeuw en na de tweede wereldoorlog: “Kijk, de default-positie van elke samenleving in alle tijden is die van een elite die dwang uitoefent over de meerderheid. Een markteconomie ontstaat als mensen zich gaan organiseren in allerlei sociale bewegingen. Ze bevrijden zich van dwang, en op dat moment kunnen ze besluiten om vrije markten voor grond, arbeid en kapitaal op te zetten. In het begin werkt dat fantastisch. Dat zagen we bij ons van halverwege vorige eeuw tot ongeveer de jaren tachtig. Maar daarna ontstaat er in elke markteconomie een accumulatie van grond en kapitaal in handen van een marktelite. Nu niet de oude elite van de adel, maar van succesvolle mensen die steeds meer vermogen verzamelen. Dat vermogen zetten ze om in politieke invloed en zo kunnen ze de regels van het marktverkeer in hun voordeel ombuigen. De markt wordt steeds minder inclusief, de ongelijkheid neemt toe, de economie stagneert en zakt tenslotte in.” Tijd voor een vernieuwing (en een nieuwe elite?)
Ximaar
-3-  Ximaar:
Ik ken deze figuur als Six van Wimmenum en in de omgeving van Egmond zullen meer hem zo kennen. Dwz Jan S ken ik niet maar wel 'de erven van..'. Die hadden een eigen duingebied ten noorden van Egmond aan Zee met eigen duintoegangskaarten. Naast veel kale duinen waren daar ook ruim 100 zomerhuisjes van Verkade, Bruinzeel en bijvoorbeeld houthandel Eecen (tegenwoordig Pont-Meijer) uit Oudkarspel. Een jaar of 30 terug is dit gebied overgragen aan de Provincie NH en wordt het onderhouden door PWN, die haar eigen toeganskaarten heeft voor alles langs de kust tussen Wijk aan Zee en Schoorl. In het stukje van van Wimmenum ontbreekt een fietsverbinding, die langs de rest van de kust wel te vinden is. Iedereen (gemeente, VVV, Ondernemers en vooral fietsers zouden graag van Egmond aan Zee naar Bergen aan Zee willen fietsen en moeten om dit gebied langs de N511. Er is wel een 'voetpad' dat met een wandelwagentje of iets anders met wielen niet te doen is. Zelf heb ik altijd bedacht dat de PWN de fietsonvriendelijke partij was, maar het kunnen ook nog wel eens 'de erven van ..' zijn die de PWN en de provincie naar hun pijpen laten dansen.

Reageren?  

Lees vooraf even de regels voor discussies op Amsterdam Centraal door.

Eigen afbeelding bij reacties? Ga naar gravatar.com en meld je aan met het mailadres dat je ook hier voor reacties gebruikt.

(verschijnt niet online, is nodig voor gravatar afbeelding)
(optioneel veld)
Om geautomatiseerde spamreacties te voorkomen, wordt u gevraagd deze simpele vraag te beantwoorden.

Reactiemoderatie staat aan op deze site. Dit betekent dat je reactie niet zichtbaar zal zijn, tot deze is goedgekeurd door een beheerder.

Persoonlijke info onthouden?
Kleine lettertjes: Alle HTML-tags behalve <b> en <i> zullen uit je reactie worden verwijderd. Je maakt links door gewoon een URL of e-mailadres in te typen.