AmsterdamCentraal.nl

Welgesteld
Adriaen had het geluk in een welgesteld schildersgezin op te groeien, daardoor kwam zijn talent al op heel jeugdige leeftijd tot bloei. Hij is helaas maar 35 jaar geworden en wie zal het zeggen tot welke hoogte zijn faam had gereikt wanneer hem 30 jaren extra waren gegund? Zijn vader Willem van de Velde (''de oude'') en broer Willem van de Velde (''de jonge'') zijn veel bekender geworden, die werden resp. 82 en 74. De oude vader Willem uit Leiden was aldaar en in Amsterdam werkzaam in dienst van de admiraliteit - hij verdiende een goede boterham met een indrukwekkende reeks tekeningen, prenten en etsen, die de schepen en hun roemruchte zeeslagen tot onderwerp hadden. Na de Engelse oorlogen en het regime van Oliver Cromwell, toen Karel de tweede uit zijn exil in de Zuidelijke Nederlanden naar Londen terugkeerde, vertrokken ook Willem van de Velde de oude met zoon Willem, die in vaders voetsporen getreden was, naar Engeland. Adriaen bleef in Amsterdam. 

Gegoede burgerij
Adriaen van de Velde ontwikkelde zich na 1660 verder in het atelier van schilder en kunsthandelaar Jan Wijnants. Daar werkte hij zij aan zij met Johannes Lingelbach uit Frankfurt am Main. Adriaen voelde zich als tekenaar en schilder meer aangetrokken tot landschappen en het pastorale leven. Bij de gegoede burgerij was er veel vraag naar dat genre. Maar in de jaren vijftig maakte de jonge kunstenaar nog twee prachtige schilderijen waarin de zee prominent aanwezig is, strandgezichten van Scheveningen. Als in zijn latere werk spelen daarin mensen en hun bezigheden al een hoofdrol: ruiters en wagens, garnalenverkoopsters, wandelaars, vissersboten op het strand getrokken – alles opvallend gedetailleerd uitgewerkt. De meerderheid van het latere werk betreft bosgezichten, boerenbestaan en rivierlandschappen. Steeds met menselijke activiteit, kooplieden, wagens en soldaten, herders en herderinnetjes, oogstwerk op het land. Zijn vaardigheid in kleine gedetailleerde figuren werd een gewaardeerde specialiteit, die ook door Lingelbach goed beheerst werd – ze schilderden soms met penselen van slechts een haar. Wijnants, Van Ruisdael en Hobbema evenals andere tijdgenoten lieten figuurtjes aanbrengen in hun schilderijen door Adriaen en Johannes!

Stapelwolken
Het schilderen van 'Hollandse luchten' met stapelwolken en geraffineerd gebruik van de lichtval beheerste de jonge Adriaen uitstekend. Hoe met licht en donker diepte, dramatiek en reliëf te bereiken zal hij ongetwijfeld ook onder invloed van Rembrandt geleerd hebben. Ook valt het op dat hij in een landschap de aandacht naar personen en hun gezichten weet te trekken door ze vanuit donkerder achtergrond in lichtend contrast naar voren te laten springen. Twee winterlandschappen in de expositie laten meesterlijk getroffen glans van ijs en oplichtende sneeuw in laag zonlicht zien. 

Interessante toevoeging
Ter plekke maakte hij schetsen die later in het atelier werden uitgewerkt, soms gevolgd door nog gedetailleerder tekeningen die echter zelden als eindproduct werden gezien. Dan dienden ze slechts ter voorbereiding van een schilderij en werden niet gesigneerd. Vele honderden tekeningen moeten door hem zijn gemaakt, maar een deel ervan is bewaard gebleven. Het Rijksmuseum heeft van een aantal bijeen gebrachte schilderijen ook de bijbehorende voorstudies getoond, een interessante toevoeging. In totaal zijn er ongeveer 100 werken uit het oeuvre van Adriaen van de Velde in deze expositie te bewonderen. Vanaf heden nog t/m 25 september.

Rijksmuseum Amsterdam. ''Adriaen van de Velde – Meester van het Hollandse Landschap''

Links:

Meisjes in kimono http://binnenland.eenvandaag.nl/tv-items/65121/de_meisjes_in_kimono_van_breitner_bijeen

http://www.amsterdamcentraal.nl/archief/2016/05/21/laatste-kans-op-guusje

Japan Modern https://www.rijksmuseum.nl/nl/japan-modern

Adriaen van de Velde  https://nl.wikipedia.org/wiki/Adriaen_van_de_Velde

Jan Wijnants https://nl.wikipedia.org/wiki/Jan_Wijnants

Meester van het Hollandse Landschap https://www.rijksmuseum.nl/nl/pers/persberichten/adriaen-van-de-velde.-meester-van-het-hollandse-landschap