De arrestatie van mijn vader, waarbij ik hem zag staan met de handen omhoog voor een Duitse wachtpost met het geweer op hem gericht, is een langdurig stil trauma geweest voor mij als jong kind. Tegen het einde van de oorlog in april 1945, besefte ik nauwelijks in welk gevaar mijn vader had verkeerd tijdens de voorgaande wintermaanden.
Maar in de laatste oorlogsweken zag ik als vroegwijs schoffie wat een fusillade inhield.
De redeloze represailles tegen iedere vorm van verzet maakten dat elke arrestant voor zelfs maar een klein vergrijp onmiddellijk in levensgevaar verkeerde, door daden van anderen, waarmee hij zelf niets uitstaande had.
Op 23 oktober 1944 werd de beruchte SD officier en inquisiteur Hans Oehlschläger door een verzetsgroep geliquideerd. Als represaille werden er in de vroege ochtend uit de Weteringschansgevangenis van Amsterdam 29 gevangenen naar de Apollolaan gebracht en zonder vorm van proces gefusilleerd.
De 'ondergrondse' was in de maanden maart en april 1945 nog zeer actief in Noord-Holland. Het zuiden van Nederland was toen al langer dan een half jaar bevrijd en de oorlog liep voor de Duitse bezettingstroepen duidelijk ten einde. Moesten er nog levens geriskeerd worden in het zicht van de capitulatie van het bezettingsleger?
De Georgische huurlingen op Texel waren in opstand gekomen en het centraal verzet gaf nog op 15 april 1945 opdracht om de verbindingen naar Den Helder en de Afsluitdijk te saboteren. Tussen Zaandijk en Wormerveer werd in de nacht een springlading gelegd onder de spoorbrug over de gemaalsloot. Toen in de vroege morgen daar een militair transport overheen ging sprong de voorste wagon de lucht in – de locomotief was namelijk uit voorzorg in een duwpositie aangekoppeld.
Voorbij Alkmaar ging bij St.Pancras een bom af onder het spoor bij de overweg.
De ontploffing deed de Pancrassers wreed ontwaken. Want Duitse militairen waren toen al heel snel ter plaatse. Het bevel van de S.D. Amsterdam, onder commando van Willy Lages, werd gealarmeerd en omdat er geen locale verzetsmensen gearresteerd konden worden, greep men ook toen naar een willekeurige mogelijkheid tot vergelding.
Men haalde nog diezelfde dag 25 mensen uit de Weteringschansgevangenis van Amsterdam, gevangenen die daar zaten vanwege hun verzet tegen allerlei maatregelen, ze werden in een verhuiswagen naar Wormerveer vervoerd. Op Plein 1813 werden zeven verzetsmensen gefusilleerd wegens de spoorbrug-sabotage aldaar. Vervolgens reed men richting Sint Pancras en nadat eerst in Alkmaar nóg twee gevangenen werden opgepikt komt men daar tenslotte aan bij de spoorwegovergang. Daar stoppen beide vrachtauto’s, de ene met 20 arrestanten er in en de andere met Duitse militairen. In twee groepen van tien worden de slachtoffers ter plekke doodgeschoten.
Hun lichamen werden in een massagraf geworpen, na de bevrijding kregen ze – niet langer anoniem – een individueel graf op de erebegraafplaats van Overveen.
Als er iets soortgelijks tegen de Duitsers was ondernomen in januari 1945, terwijl mijn vader in de Weteringschansgevangenis verbleef, had hem hetzelfde kunnen overkomen.
AT5 Nieuws
RTV Noord-Holland
Politie Amsterdam
Amsterdam.nl
RTV Amstelveen
Parool Nieuws Amsterdam
Reageer op "De Oorlog (2)"