Vrij regelmatig maak ik gebruik van het Buiksloterweg pontje van 't GVB tussen Noord en het Centraal Station. Maar de laatste keer was toch alweer enkele weken geleden. Daardoor viel me dit weekend onmiddellijk iets op. Een opvallende ingreep in de skyline van Noord: de Overhoeks-toren, het vertrouwde 80m hoge 'kantoor op een tafel' waar tot in de jaren 90 Shell resideerde, is 'ontkroond'! De bovenste van de 15 verdiepingen zijn uitgekleed en op hun betonnen skelet troont nu een bouwkraan in plaats van de gestyleerde kroon. Ook de andere 13 verdiepingen worden aangepakt, ze vertonen duistere vierkanten waar tot voor kort de ontspiegelde ramen een gouden glans toonden in de lage herfstzon.
Amsterdam grossiert in leegstaande kantoren, de Zuid-as staat er vol mee, en daar niet alleen. Het is dus niet verwonderlijk dat die 15 verdiepingen van de Overhoeks-toren al zolang tevergeefs naar huurders of kopers lonkten, ondanks het prachtige uitzicht. Jarenlang leek er alleen nog maar een functie als reclamezuil weggelegd voor het gebouw.
Jammer eigenlijk, want architect Arthur Staal had zeker visie: hij ging de hoogte in ver voordat de Rembrandt-toren aan de Amstel verrees. Een torengebouw op de noordoever waar dergelijke ontwerpen geen afbreuk doen, zoals aan de overzijde de originele aanblik van Oosterdok tot Westerdok de laatste decennia werd dichtgeplakt met een veelheid van architectonisch kubisme.
Tijdens de overtocht raakte ik in gesprek met een dame over de skyline van het voormalige Shell terrein op die markante hoek van de noordoever. Zij wist er heel wat van, want ze woonde recent een voorlichtingsbijeenkomst bij, gegeven voor de bewoners van Stadsdeel Noord.
Het gebouw gaat multifunctioneel worden, vandaar die rigoureuze aanpak. Helemaal bovenin komt een roterend restaurant waar je behalve voedsel een 360 graden panorama van het IJ en de verre omtrek krijgt voorgeschoteld. Verder komen er twee luxe clubs in en wordt het gedeeltelijk verbouwd tot sterrenhotel. En natuurlijk nog de nodige luxe appartementen. Prijsklasse vanaf ver boven de miljoen, maar dan heb je ook wat! Het wordt dus flink 'veryupd', concludeerde ik. 'En als dat allemaal klaar is, komt dan de kroon er weer bovenop?' Dat wist mijn gesprekspartner niet.
Opnieuw deze dag gingen mijn gedachten terug naar mijn eigen Shell jaren. Tevoren bezocht ik namelijk een kleine expositie op het (ook al voormalig) NDSM terrein. De presentatie was een hommage aan een Shell tanker, de Ondina. Die werd op 11 november 1942, onderweg van Fremantle naar Abadan (Perzië) op de Indische Oceaan aangevallen door een Japanse hulpkruiser. Ondersteund door een Brits-Indische escorte bracht de tanker de aanvaller tot zinken met haar 10 cm kanon.
Op de NDM (voorloper van de latere NDSM) werden ook na de oorlog heel wat Shell-tankers gebouwd en gerepareerd. Zelf voer ik eens uit vanaf de reparatiewerf aan de Klaprozenweg met de Cleodora, een zusterschip van die roemruchte Ondina. Shell Tankers NV was misschien wel de grootste opdrachtgever voor de NDSM. Op het terrein prijkt nog het beeld van de eerste werfdirecteur Daniël Goedkoop en Kraan 13 is gerestaureerd, daar kun je nu voor veel geld in overnachten. Een wandeling langs de IJ-oever bracht me ook langs EYE en A'DAM.
Daniël Goedkoop kijkt uit over de werf, ook al is het zijn werf niet meer – en niemand haalt het in zijn hoofd om de giek of het contragewicht van Kraan 13 eraf te halen. Dus vind ik dat de koninklijke kroon terug moet op A'DAM, de nieuwe naam voor de yuppentoren, die toch voor de Amsterdammers altijd de Shelltoren zal blijven.
Foto: Overhoeks vóór de verbouwing - Ernst Jan van Doorn.
AT5 Nieuws
RTV Noord-Holland
Politie Amsterdam
Amsterdam.nl
RTV Amstelveen
Parool Nieuws Amsterdam
Die kroon van Overhoeks is zo lang als het gebouw er stond kenmerkend geweest voor dit hoekje aan het IJ.
En u maar hopen dat wat er voor in de plaats komt minstens zo mooi is. Ik heb nog geen maquette of ontwerptekening gezien.
De potentie ís er. Het kan net zo’n mooi uitzichtspunt worden als het dak van Nemo - het lukte zelfs met wijlen het gebouw van PostCS.
En vergeet niet: een paar decennia geleden was het hele Shell-terrein een vesting waar je niet in kwam als je niet bij de firma hoorde. Met een bijna Berlijnse muur eromheen. Slagboom en wachthuisje, eerst een hoog gaashek en als je daarachter kijkt een heuse gracht (de monding van het Buiksloterkanaal).
Dat is nu allemaal ontsloten. (Nou ja - bijnà allemaal, de laboratoria staan er nog).
Bewoond. (Nou ja - er is nog die onbebouwde vlakte aan de Docklandslaan (Wat een brutale naam!))
Maar: HET KAN NOG LEUK WORDEN.