AmsterdamCentraal.nl

Vanaf de achttiende eeuw begonnen grote Europese steden speciale zalen voor symfonieorkesten te bouwen, die daarmee zelf weer befaamd werden. Het Amsterdamse Concertgebouw is daar een glorieus voorbeeld van. Concertgebouworkest en het gebouw zijn beide terecht wereldberoemd. Niet alle filharmonische orkesten kunnen het hoge plan bereiken waarbij beschermers en financiers zich als vanzelf komen aanmelden. Maar wie eens een concert van een groot symfonieorkest heeft bijgewoond, kan het meevoelen wat een 'kick' het moet geven om er vloeiend in mee te spelen. 
De bezetting met topmusici op de been houden van zo'n groot orkest is enorm kostbaar, fusies of opheffing zijn bijkomend ook een psychische ramp voor de orkestleden die buiten de boot vallen.


Ooit koesterde in Nederland bijna elke provincie en middelgrote stad zijn filharmonisch orkest voor grote symfonische werken. Dat is voorbij, maar onze Publieke Omroep heeft nog steeds een Radio Filharmonisch Orkest en een Groot Omroepkoor, ondanks de veelbesproken budget-guillotine. Het RFO speelt afwisselend in Muziekcentrum Leidsche Rijn Utrecht en Amsterdams Concertgebouw met daar tussenin nog op allerlei ongebruikelijke lokaties, zoals bijvoorbeeld Walibi in Flevoland.

De topsport vraagt veel van het budget van de publieke omroep, ondanks dat topsporten als voetbal en wielrennen doordrenkt zijn van de reclame. Gelukkig is er ook nog een beetje geld voor kunst en cultuur. En omdat het niet meer genoeg is voor een Groot Orkest en een Groot Koor, waarmee naast instrumentele werken ook opera kan worden uitgevoerd, komt het ontbrekende voor een belangrijk deel van het bedrijfsleven. Zo blijft een prachtig orkest dat in het bevrijdingsjaar 1945 werd opgericht in stand - ik ken het vooral uit de vele jaren onder leiding van Edo de Waart.

Het concert waarvan ik zondagavond genoot was er één in het kader van de Robeco Zomeravond Concerten 2014 die in juli en augustus in het Concertgebouw plaatsvinden. Zo, dan heb ik die naam ook maar even genoemd, al ben ik daartoe niet verplicht.

Nu liever over de muziek zelf. Zondag 6 juli stond het RFO onder de leiding van de Italiaanse gastdirigent Carlo Rizzi, een enorm enthousiaste 'peper en zout' krullenbol die alle eer kreeg van de orkestleden. Rizzi is een echte passionele operadirigent met een lange carrière in Groot Brittannië. 

Er werden werken uitgevoerd van Pjotr Tsjaikovski, Richard Strauss en Antonin Dvorák.


Hoezeer toch die tv onze hersens beïnvloedt... dat merk je als de fantasie-ouverture in b**  (geschreven op Shakespeare's Romeo en Julia) klinkt. In je geest deint er een windjammer over hoge oceaangolven. De meeslepende strofen van de strijkers drijven je in die ban voort tot de afsluitende roffel van de paukenist aan het slot. Het meesterwerk van Tsjaikovski dat nooit tot 'muzikaal behang' zal worden, hoe vaak je het ook hoort.

Radovan Vlatkovic was gastconcertmeester als hoornist in R.Strauss' eerste hoornconcert in es (op.11). Een virtuoos die de hoogste zuiverheid als blazer beheerst. Hij werd tot tweemaal toe door het applaus teruggehaald en gaf toen een korte toelichting en demonstratie.

Hoe de associatie met jachttaferelen (waaraan u als toehoorder waarschijnlijk toch nooit ontkomt) ook kan worden beleefd: wonderbaarlijk hoe hij bos en jachtgeluiden in echo-dialoog met zichzelf en zelfs hoefgetrappel speelt als solist – onder de ademloze bewondering van de stille orkestleden. Wisselende tempi in Dvorák's achtste symfonie gaven dirigent Rizzi de gelegenheid om de heldere fluittonen, opgewekte koperklanken, warme houtgeluiden en ja, daar was hij: ook de eenzame donkere tuba, op te laten klinken en tot hun recht komen – gedragen door het aangename bed van de vele strijkers in het RFO.

Dan nog even mijn particuliertje: het was een moment of mijn opa was herboren toen die enorme blinkend gepoetste geelkoperen toeter even een stapje naar voren deed. Opa speelde tuba in Harmonie Excelsior, zijn leven lang, tot zijn hart en longen het begaven. 
Minutenlang applaus deed Rizzi tot drie maal toe het trapje op en neer draven. Een belevenis.

Elke avond is er iets te beleven in het Concertgebouw. Mijn Tip 1: a.s. donderdag 10 juli Canto Ostinato door Jeroen van Veen met steun van 3 andere pianisten en een organist. Ligplaatsen op de vloer van de grote zaal en gewone luisterplaatsen! Tip 2:  Als fado gezongen poëzie op zondag 13 juli door Cristina Branco met haar orkest. Misschien zijn er nog kaartjes...

Ook U kunt het Radio Filharmonisch Orkest nog horen spelen in het Concertgebouw.
Voor zaterdag 23 augustus en zaterdag 30 augustus zijn er nog kaarten. Het mag, maar U hoeft echt geen vip-arrangement te kopen met vooraf een drie gangenmenu besproeid met wijn. Daarvoor moet U bij Anne Frank zijn. Gewoon een kaartje voor een plek op de roodpluche stoeltjes van de grote zaal kan ook.  Voor maar 21 tot 24 euro, dankzij Robeco.

Links:
Hier is een HD uitvoering te beluisteren en te zien van de fantasie-ouverture Romeo en Julia door het London Symphony Orchestre o.l.v. Valery Gergiev.