Home > > Het twijfelachtig nut van cameratoezicht

Het twijfelachtig nut van cameratoezicht

Cameratoezicht. Foto: Terrence Weijnschenk.

Per 82 inwoners hangt er in Nederland één filmcamera in de openbare ruimte. En dat is een voorzichtige schatting.
Ook in Amsterdam hangen er veel camera's. Hoeveel precies is moeilijk na te gaan maar de gemeente blijft volhouden dat het instrument -samen met andere maatregelen- goed werkt in de strijd tegen overlast en criminaliteit. Rapporten die het tegendeel beweren worden stelselmatig genegeerd.

Onderzoekers zijn het met elkaar eens dat iemand die -al dan niet in een opwelling- iemand in elkaar slaat zich zelden laat afschrikken door een aanwezige camera. Het meest recente voorbeeld daarvan is het zogeheten 'vuurwerkincident' tijdens de bekerfinale tussen Ajax en Pec Zwolle. Ondanks de vele camera's die er hangen in De Kuip zal het nagenoeg onmogelijk zijn de relschoppers te identificeren.

In eerste instantie werden camera's opgehangen in het kader van het handhaven van de openbare orde. Maar in ongeveer 82% van alle gevallen worden de beelden uitsluitend gebruikt voor opsporing. Dat is in strijd met het gemeentelijk beleidskader (pdf) dat stelt dat pas cameratoezicht mag worden toegepast wanneer is aangetoond dat de openbare orde wordt verstoord op een manier die het inzetten van camera's verantwoord maakt.

Een misdrijf of overlast voorkomen kan een camera dus niet. Cameratoezicht kan wel een steentje bijdragen in de opsporing van daders. Mits de apparatuur goed werkt en de diverse betrokken diensten optimaal samenwerken. Wat in de praktijk zelden zo is.

Londen
In Londen zijn de criminaliteitscijfers behoorlijk gedaald. Dat kan te maken hebben met de duizenden extra camera's die zijn opgehangen. Of met de duizenden extra patrouillerende agenten. Of omdat de verschillende opsporingsdiensten beter zijn gaan samenwerken.

Voor zover mij bekend komt uit geen enkel Nederlands onderzoek naar voren dat het louter aan meer camera's te danken is dat (al dan niet lokaal) criminaliteitscijfers dalen. Wel is duidelijk dat met name burgers en winkeliers zich veiliger wanen wanneer zij weten dat niet alleen hun eigen privacy wordt aangetast, maar ook die van dieven en vandalen. Maar dat is dus schijnveiligheid. Om datzelfde gevoel in stand te houden kan de gemeente dus gerust de bestaande camera's vervangen door veel goedkopere dummies.

Storingen
In de huidige situatie wordt er niet samengewerkt door de verschillende instanties die het cameratoezicht uitoefenen en vaak ook blijken storingen in de diverse (elektronische) systemen eerder regel dan uitzondering, waardoor er vaak geen of zeer slechte beelden zijn van criminelen of vervelende hangjongeren. In verreweg de meeste gevallen worden de camerabeelden nooit bekeken. Elke openbare camera kost de belastingbetaler ongeveer 15.000 euro aan apparatuur en personele inspanning.

Maar leveren al die duizenden camera's in de stad dan helemaal niets op? Jawel hoor: gemiddeld gesproken wordt er op elke 800.000 euro aan investering 1200 euro terugverdiend door schade te verhalen op betrapte daders. Inderdaad: op elke 8000 euro die de gemeente  (u en ik dus) in cameratoezicht stopt, vloeit er maar liefst 12 euro terug in de gemeentekas!

Andere manieren
Misschien kan de gemeente Amsterdam beter gaan zoeken naar andere manieren om overlast en criminaliteit tegen te gaan. De twee voornaamste oorzaken van stelen, zuipen en schreeuwen blijken geldgebrek en verveling. Misschien -en het is maar een idee natuurlijk- zouden daarom jongerencentra moeten worden geopend in plaats van gesloten. En wellicht is het een idee om te investeren in beter onderwijs in plaats van te bezuinigen op opvoeden. En misschien zouden jongeren betaald moeten krijgen voor hun werk in plaats van 'gratis werkervaring' mogen opdoen in het kader van de participatiewet of een ander mooi woord. Als ik een boom was zou ik liever een volleerd hovenier mijn takken laten snoeien dan een werkloze jongere die het alleen maar doet omdat hij anders zijn uitkering kwijt raakt. Inmiddels is dankzij een project van de gemeente Amsterdam dus wél een aantal hoveniers naar het loket van het UWV gestuurd. Maar de gemeente Naarden is blij met de gratis arbeidskrachten en meldt vol trots dat het kansloze jongeren helpt.

Zinnig voorstel
De SP komt in de hoofdstad met een - in mijn ogen - zinnig voorstel om de verveling onder jongeren tegen te gaan én de economie te stimuleren: jongeren betaald werk geven als bijvoorbeeld klusser, begeleider of assistent-conciërge en wijst de overheid er terecht op dat iedereen die werkt volgens Europese én landelijke wetgeving recht heeft op tenminste het geldend minimumloon.

Opvallend vind ik dat er nauwelijks onderzoek lijkt te zijn gedaan naar de oorzaken van overlast door jongeren: de gemeente Amsterdam richt zich vooral op de gevolgen van jongerenoverlast. Hoe de overlast kan worden voorkómen lijkt al helemaal geen issue te zijn. Zoals gezegd: ik vind dat opvallend. Toch wil ik even wijzen op een rapport (PDF) dat kijkt naar de correlatie tussen leefomgeving en overlast: één van de weinige rapporten die over het onderwerp zijn geschreven.

Voor nu zou ik diegenen die daar over gaan willen laten nadenken over het daadwerkelijke nut van cameratoezicht. Misschien kan dit filmpje daarbij helpen.


twee reacties op "Het twijfelachtig nut van cameratoezicht"

JohnN
-1-  JohnN:
Als er iets grimmigs of idioots gebeurt dan horen en lezen we in dit verband altijd meteen over 'een verwarde man' of iets dergelijks. Ik ben eerder geneigd te denken dat we te maken hebben met een 'verwarde overheid'. Nu maakt men zich weer vreselijk druk over mensen die in het stemhokje een 'selfie' (foto van zichzelf voor de oudere generaties) maakt. Er werd ijverig gezocht naar een oplossing in de vorm van een verbod op mobiele telefoons, ipads en camera's in de stemlokalen, maar dat mag weer niet in verband met de open democratie (gelukkig maar, we verzuipen al in de verboden), toch blijft men naarstig zoeken naar een andere weg om de selfiehype te stuiten. Waarom? In verband met het heilige stemgeheim, want stel dat de Oekraïners (of vul een andere nationaliteit als derde macht in) ons onder druk hebben gezet op een bepaalde partij te stemmen, tegen betaling of onder bedreiging. Dan zouden deze criminelen het bewijsstuk van het opvolgen van de opdracht kunnen eisen! In de vorm van een selfie uiteraard. Een actuele en reële bedreiging van onze democratie natuurlijk die onmiddellijk alle aandacht verdient ;-)
Zo heeft de overheid ook geoordeeld dat onze veiligheid ermee gediend is op iedere straathoek een of meer 'toezichtcamera's' te monteren. En de politie houdt in risicogebieden regelmatig inzamelingsacties om de (vuur)wapens onder het publiek af te romen. Tegelijk knijpt ons openbaar ministerie een oogje dicht als een middenstander op de zwarte markt een (vuur)wapen koopt. Zo verwarrend is de overheid ook bezig met de cameraziekte (die voornamelijk leuk nieuws oplevert voor de roddelbladen als een bn-er zich even onbespied heeft gewaand).
De industrie die deze spullen bij de vleet afzet heeft een geoliede lobby en vaart er wel bij. Dat is waarschijnlijk ook zo met de industrie van handvuurwapens en semiautomaten, die hebben meer macht dan de meeste regeringen.
Terrence
-2-  Terrence:
Helemaal met je eens, JohnN! De gekte begon in Amerika toen een senator voorstelde om meer cameratoezicht te gebruiken. Dat zijn broer (of zwager, daar wil ik van af wezen) stomtoevallig fabrikant is van die dingen heeft uiteraard niets met belangenverstrengeling van doen. NOT!

Reageren?  

Lees vooraf even de regels voor discussies op Amsterdam Centraal door.

Eigen afbeelding bij reacties? Ga naar gravatar.com en meld je aan met het mailadres dat je ook hier voor reacties gebruikt.

(verschijnt niet online, is nodig voor gravatar afbeelding)
(optioneel veld)
Om geautomatiseerde spamreacties te voorkomen, wordt u gevraagd deze simpele vraag te beantwoorden.

Reactiemoderatie staat aan op deze site. Dit betekent dat je reactie niet zichtbaar zal zijn, tot deze is goedgekeurd door een beheerder.

Persoonlijke info onthouden?
Kleine lettertjes: Alle HTML-tags behalve <b> en <i> zullen uit je reactie worden verwijderd. Je maakt links door gewoon een URL of e-mailadres in te typen.