De Amsterdamse politie ligt onder vuur vanwege het fouilleerbeleid. Bij de selectie van te fouilleren personen zouden (bewust of onbewust) etnische criteria een rol spelen.
Als je dus behoort tot een etnische groep die hoger scoort in de criminaliteitsstatistieken, loop je een grotere kans door oom of tante agent bepoteld te worden.
Een onderzoek van Amnesty International zou dit uitwijzen. De politie ontkent en noemt het onderzoek onzorgvuldig.
Amnesty heeft waarschijnlijk gelijk. Sterker nog, het selectief fouilleren is niet nieuw. Precies zes (!) jaar geleden werd dit fenomeen al vastgesteld op Amsterdam Centraal, door onze toenmalige correspondent voor Zuidoost, Marco Arbouw. En ook toen leidde zijn constateringen al tot ophef. Lees hier het artikel van destijds.
Het preventief fouilleren moet gebeuren zonder 'aanzien des persoons'. De praktijk is natuurlijk anders. Niets menselijks is de diender vreemd. Wanneer bijvoorbeeld jongemannen met een Marokkaanse of Antilliaanse achtergrond vaker worden gefouilleerd, vindt dat z'n rechtvaardiging in de statistieken: 'Van alle jongens van Marokkaanse herkomst is 65 procent tussen zijn 12de en 23ste levensjaar wel eens aangehouden; van alle Antilliaans-Nederlandse jongens 55 procent. Onder de jongens uit andere niet-westerse groepen lopen de aandelen tegen de 50 procent. Van de autochtone jongens is ook 25 procent ooit verdacht van criminaliteit.' schreef NRC Next vorig jaar op basis van een rapport van het Sociaal Cultureel Planbureau.
Het blijft moeilijk. Preventief fouilleren is sowieso een aantasting van de persoonlijke vrijheid van de burger. Veel belangengroeperingen hebben er dan ook principieel bezwaar tegen. Dus áls de regering dan besluit dat het tóch moet, zorg dan dat je waarborgen creëert dat er niet 'op kleur wordt gesorteerd'.
AT5 Nieuws
RTV Noord-Holland
Politie Amsterdam
Amsterdam.nl
RTV Amstelveen
Parool Nieuws Amsterdam
veertien reacties op "Selectief fouilleren gebeurt al jaren"
In het kader van het stuk van Amnesty, kijk ik liever naar het proefschrift van cultureel antropoloog Sinan Çankaya over selectiemechanismen bij de Amsterdamse politie. Het opvallende is namelijk dat het verhaal van Amnesty voor 98% overeenkomt met de inhoud van dit proefschrift, inclusief een aantal niet altijd even praktische aanbevelingen. Het stuk van Çankaya is echter al een jaar oud, zo kan ik het natuurlijk ook!
Het opvallende is dat Amnesty moord en brand schreeuwt over discriminatie (althans, volgende media, op de site doen ze het iets genuanceerder), terwijl Çankaya zijn onderzoek deed in opdracht van de Amsterdamse politie. Racisme is momenteel even hip, kennelijk dacht Amnesty daar even in mee te liften.
Eén van de aanbevelingen van Çankaya (en dus ook van Amnesty, opmerkelijk!) is dat politieagenten niet zouden moeten selecteren op uiterlijk, etniciteit of verschijningsvorm, maar op feitelijke gedragingen. Dat is een mooie aanbeveling, maar deze strookt niet met de doelstellingen van preventief fouilleren, dat 'zonder aanziens des persoons' gaat, zonder dat er sprake is van een daadwerkelijke verdenking. De vraag is en blijft echter nog steeds hoe effectief het is om een vrouwtje van 83 te fouilleren dat toevallig in een risicogebied uit de tram komt stappen.
Lijkt me meer dan logisch. Ik zou dan ook niet willen spreken van 'selectief', maar van 'effectief fouilleren'. Niks mis mee.
De hamvraag is: waarom fouilleert de politie mensen op straat? De enige reden kan en mag zijn omdat er een gerede kans is op gevaar of overtreding van de regels. Een agent mag iemands auto alleen doorzoeken als er een vermoeden is dat er iets niet in de haak is. In Nieuwsuur zagen we een advocaat die om niets met zijn auto werd staande gehouden en bij commentaar op het overtreden van enkele polite-regels met pepperspray werd bespoten. Dat is unverfrorer racisme.
De VVD gilt vaak in Amsterdam om preventief fouilleren. Bijvoorbeeld in wijken waar wel eens een winkelroof plaatsvindt. Moet je om die reden alle bewoners staande houden? Onzin. Er moet een gerede twijfel zijn om iemand te fouilleren. Op housefeesten doe je dat als iemand stoned uit zijn ogen kijkt, op de weg doe je dat als een automobilist zwabbert of verdacht gedrag vertoont. En er is al voldoende verdacht gedrag op straat, dus kap lekker met dat fouilleren om niets. Daar is toch geen menskracht voor beschikbaar bij het uitgedunde politiekorps.
"Preventie van wat?" "O dat weten we nog niet, maar het is gebleken dat hier nogal eens mensen met wapens rondlopen". Dus denkt men hiermee de veiligheid te dienen (wat ik niet geloof). Onvoldoende rechtvaardiging dus, want fouilleren is behoorlijk intimiderend. Het doet nogal wat met je als je voor het oog van alle omstanders even door een groepje agenten te pakken wordt genomen. In verreweg de meeste gevallen onterecht, let wel: on-terecht!
Bij arrestaties wegens agressief gedrag of gerechtvaardigde verdenking van crimineel gedrag is het helemaal oké, Maar als de brave burger die op straat loopt totaal geen aanleiding geeft door afwijkend gedrag is het uit den boze. Het werkt zelfs contraproductief, want veroorzaakt een dreigend sfeertje zodat men er goodwill mee verspeelt onder de niet-criminelen (de meeste van ons).
Het hangt er dus om of je 10% resultaat rendabel vindt.
Ik vond bijvoorbeeld een berichtje uit maart van dit jaar. De politie fouilleerde met twintig man op het Rokin. Resultaat: 1 wapen, enkele wikkels harddrugs, een tas met gestolen cosmetica. Onbekend is hoe lang de politie daar heeft staan fouilleren en hoeveel personen zijn gefouilleerd op dit drukke punt.
Even wat cijfers uit "Evaluatie Preventief Fouilleren 2010 - Gemeente Amsterdam"
(Ik kan geen link geven dus maar even zoeken)
In 2009 werden er per 100 mensen 2,25 wapens gevonden in de VRG Centrum, in de VRG Zuidoost 2,40 wapens. Een VRG loopt overigens niet gelijk met de grenzen van het stadsdeel.
In beide gebieden samen werden zo'n 18.000 mensen gefouilleerd waarbij plm 400 wapens in beslag werden genomen.
In het totaal werden er in beide gebieden zo'n 4500 politie-uren ingestoken. Dat is zo'n 11 uur inzet per wapen. Bijna anderhalve dag werken.
Wel is het geregistreerde aantal wapenincidenten gedaald.
Maar wat leveren controles bij de vliegtuigdouane eigenlijk op? Moeten we dat dan ook maar vrij geven? Als dit levens kan redden en misdaad kan stoppen, is dat de ergernis voor mij wel waard.
De passagierscontrole op luchthavens is van een geheel andere orde, honderden mensen lopen immers rampzalig risico als er maar één gek aan boord weet te glippen. Dat is dus binnen de grenzen van acceptabele overheidsbemoeienis, wegens de enorme gevaarzetting.
Overigens wil ik ook nog wel een kanttekening maken bij het resultaat van zo'n 2 wapens per 100 gefouilleerde voorbijgangers. Het maakt namelijk nogal verschil of iemand een zakmes bij zich heeft, of een busje pepperspray, of een alarmpistool, of een doorgeladen Beretta of Luger. In de statistieken zijn dat namelijk allemaal 'wapens'.
En gaat die vlieger ook op voor de vliegtuigdouane?
Toen er een jaar of drie geleden een enorme hausse aan overvallen plaatsvond -denk aan zaken als Nusselein, Asoy en natuurlijk Hund- werd Van der Laan ernstig onder druk gezet om de zwaarste middelen in te zetten om deze trend om te buigen, onder andere resulterend in de inzet van preventief fouilleren. Groen Links en D66 waren daarop tegen, niet alleen om principiële redenen, maar ook vanwege de lage effectiviteit. Hoewel ik het er niet mee eens was, vond ik die opstelling wel zuiver. Uit de cijfers waarover ik de beschikking heb blijkt dat bij de meeste fouilleeracties gemiddeld zo'n 4% score qua wapens geldt. We hebben het dan niet zozeer over wapens in de zin van de wapenwetgeving, maar vooral ook over gewone mesjes en dergelijke die in risicogebieden onder het messenverbod vallen. Als je dan ook nog eeens meerekent dat de meeste wapenvondsten te maken hebben met redenen als zelfverdediging, veiligheidsgevoelens en dergelijke, mag je gerust concluderen dat preventief fouilleren eeen druppel op een gloeiende plaat is voor wat betreft overvalbestrijding. Qua argumentering vind ik dat een stuk zuiverder dan het bagateliseren van het probleeem. Tegen je eigen plaatselijke middenstand, die nota bene aardig wat voor hun kiezen hebben gehad, roepen dat er 'wel eens een winkelroof' plaatsvindt zal niet echt tot het draagvlak leiden dat ik als politicus zou willen opbouwen. Klinkt een beetje als 'mijn (vooral principiële) ongemak' weegt zwaarder dan het lijden dat ik bij een ander kan voorkomen.