Dat zat ze dan, wethouder Andrée van Es. Als een schooljuf in de klassikaal omgebouwde lunchroom Coffeemania. Dit was haar vierde en laatste informatieavond “over de toekomst van uw stadsdeel”. Na bezoekjes aan Zuidoost, Noord en Oost was nu Nieuw-West aan de beurt. Op 12 juni beslist de gemeenteraad over haar voorstel om het bestuurlijk stelsel van Amsterdam rigoureus in te krimpen. Dit plan, waarbij de deelraden worden gehalveerd en hun beslisrecht verliezen, stuitte in de ontwerpfase op veel kritiek. Hoe was dat donderdagavond?
De vraag was natuurlijk hoeveel bewoners er op deze discussie af zouden komen. “Tien bewoners, handjevol raadsleden en dat is het?” vroeg Westerpost-journalist Cees Fisser me via Twitter. Zelf zat hij bij een commissievergadering van de deelraad Nieuw-West, die er voor de zomer nog een aantal bestemmingsplannen doorheen moet jassen. Veel deelraadsleden ontbraken dus. Dat gold al helemaal voor GroenLinks, de partij van Van Es zelf, want deze zelfde avond was er gelijktijdig een debat gepland tussen de kandidaten-lijsttrekkers voor de gemeenteraadsverkiezingen. Veelzeggend: drie van de vier kandidaten zijn momenteel partijleider in een stadsdeel. Leven de stadsdelen dus eigenlijk nog wel?
Politiek luistert niet naar burger
Fisser kreeg ongelijk: er waren zo’n veertig mensen aanwezig in Coffeemania, veel meer dan de vooraf geschatte tien. Nog altijd maar een fractie van het gehele electoraat, maar dat is bij vrijwel elke politieke bijeenkomst het geval. Een enkele aanwezige uit de binnenstad klaagde dat er in zijn stadsdeel geen aparte bijeenkomst was belegd. Uiteraard klonk er ook de geijkte kritiek dat ‘de politiek’ maar helemaal opgedoekt moest worden, omdat er toch nooit naar ‘de burger’ wordt geluisterd.
Wijkraden
Toch waren er ook enthousiasmerende reacties. Een Antilliaanse man stelde tot zijn vreugde vast dat buurtverenigingen ook aan de verkiezingen mee kunnen doen. Zijn eigen buurtvereniging was zeker van plan dat te gaan doen, meldde hij trots. Een rasechte Amsterdammer uit de Haarlemmer Houttuinen vond dat Amsterdam beter had kunnen inzetten op de klassieke wijkraden, die in zijn eigen buurt veel goed werk verzetten. Van Es benadrukte dat wijkraden en andere buurtorganen altijd om advies kunnen worden gevraagd door de opvolgers van de huidige deelraden.
Vergoeding van bestuurscommissies
Het lastigste kreeg Van Es het in een discussie over de vergoeding van de lokale politici. De SP had in de aanloop naar de besluitvorming over haar plan flink stemming gemaakt door te roepen dat gekozenen 1500 euro ontvangen voor het werk van één vergadering per maand. Van Es noemde dat een belachelijke karikatuur. Net als de deelraadsleden nu zullen hun opvolgers in het nieuwe bestuurlijk stelsel (waarin de deelraden een andere wettelijke status krijgen en daarom bestuurscommissies gaan heten) gemiddeld zo’n twintig uur per week bezig zijn met het politieke werk. Die ene besluitvormende vergadering is daar slechts een klein onderdeel van. Bovendien is de vergoeding niet hoger dan voorheen. In totaal is het een bezuiniging van 5 miljoen euro, want de helft van alle zetels in de deelraden verdwijnen.
Kloof
Het viel op aan de discussie dat de onvrede van veel bewoners zich niet zozeer richt tegen de deelraden, maar veeleer tegen de politiek in het algemeen. Daar ligt dus een veel grotere uitdaging voor de Amsterdamse politici. Als het plan van Van Es woensdag wordt aangenomen, begint het echte werk pas. Politici, zowel in de Stopera als in de stadsdelen, moeten serieus het gesprek aan blijven gaan met de stad om de enorme kloof tussen politiek en burger te dichten. Het nieuwe bestuurlijk stelsel lost op zichzelf dat probleem niet op.
Ik vrees toch weer een te grote invloed van de 'vierde macht', oftewel het ambtenarencorps. Dat is niet goed voor de democratie.