AmsterdamCentraal.nl

Hoe erg het allemaal geweest was, daarvan wist ik ook wel wat. Die vliegtuigen gooiden bommen en dan stond zomaar een halve stad in brand en als we ze naar beneden zagen komen wisten we dat hun bemanning het zelden overleefde. Dan waren er nog de treinen met halfopen goederenwagons met dik gaas: ''beestenwagens'' waren dat. ''Ach die arme jodenmensen'' zij mijn moeder op een toon die verder vragen verbood.

Het herdenken werd al gauw belangrijker dan die 5e mei – dat het geen nationale feestdag meer was nadat Juliana haar verjaardag elk jaar de natie wou ontvangen op het bordes van Soestdijk, dat vond ik niet erg. Die zware bronzen klok op de Waalsdorper vlakte, waar de mensen uit het verzet waren doodgeschoten, vond ik indrukwekkend. De 4e mei belangrijker dan de 5e.

Toen ik naar zee ging ontmoette ik oudere collega's die varend de oorlog hadden overleefd. Hun verhalen maakten alles meer realiteit dan de oorlogsfilms die ik aan boord draaide als filmoperateur. Maar de films over de concentratiekampen maakten me stil van verbijstering. Dat er zoveel leed stak achter die woorden van mijn moeder ''Ach die arme jodenmensen'' kon ik nauwelijks bevatten.
Nog later voer ik ook met Duitse collega's, zij vochten aan de andere kant: Kriegsmarine.
U-Boot officieren, die god-weet-hoeveel ongewapende koopvaardijschepen naar de bodem hadden gejaagd. De meeste zwegen, die wel spraken waren de vrolijke vertellers over hoe het toeging – na een flink aantal glazen spraakwater kwam hun oude trots tevoorschijn, hoe zij jaren meester waren op de Nord Atlantik.. 'Aber was mit den KZ Lager?' vroeg ik dan. Ik zag twee soorten Duitsers, de ene diep beschaamd, de andere hield tegen beter weten in vast aan 'die Lüge'.
Dan droomde ik van de kuilen met naakte uitgemergelde lichamen die ik op de films gezien had en was steeds overtuigd: oorlogvoeren is het verschrikkelijkste waartoe de mens in staat is.
De totale onmenselijking vindt plaats, overal waar de wereld verandert in een slagveld.

Juliana mocht van mij best een krans leggen op de Dam, ze had weliswaar lekker in Canada kunnen afwachten tot de bui over was, maar dat ze het leed oprecht betreurde was duidelijk. Alleen die Prinz-Gemaal naast haar, in zijn uniform met al die ridderorden, die hoorde daar niet bij. Was het niet door zijn afkomst, dan toch zeker omdat hij de oorlog had beleefd ''as the only one of us for whom this war is fun'' zoals de Britten van hem zeiden. Voor Beatrix gold hetzelfde als voor Juliana ze was een kind zoals ik, had nauwelijks weet van het land waarvan ze ooit koningin zou worden.

Morgen staan daar Willem en Maxima. Ik ben gespannen. Hij maakte een bliksemcarrière bij de marine zonder echt veel zout op de lippen en heeft een prachtig uniform. Maar met zijn kroning afgelopen dinsdag was hij een ''gewone koning in burger'' in eigen woorden. Maar wel een borst met ridderorden onder zijn hermelijnen mantel. Willem Alexander: we herdenken de verschrikking van oorlog, steeds wordt oorlog gevoerd, door mensen in uniform. Je zult een sprong maken in mijn achting als je in jacket zonder versierselen verschijnt.. dan demonstreer je echt modern koningschap.

De beginregel van dit blog is een strofe van Ivo de Wijs, uit een Sonnet voor de Koning.